Ze świata nauki

21 września 2014 roku sonda kosmiczna MAVEN (Mars Atmospheric and Volatile EvolutioN) weszła na orbitę wokół Marsa, rozpoczynając trwającą 10 lat eksplorację górnej warstwy atmosfery Czerwonej Planety. Misja dostarczyła wielu danych na temat tego, jak atmosfera Marsa reaguje na Słońce i wiatr słoneczny oraz jak te interakcje mogą wyjaśnić utratę marsjańskiej atmosfery.

8 lutego 2024 roku został wyniesiony na orbitę nowy satelita obserwacyjny NASA PACE (ang. Plankton, Aerosol, Cloud, ocean Ecosystem). Misja ma na celu badanie zdrowia oceanów, jakości powietrza i skutków zmieniającego się klimatu Ziemi.

Mikroorganizmy, w tym szkodliwe bakterie, przemieszczają się na globalne odległości wraz z masami powietrza, które podnoszą się w strefie międzyzwrotnikowej i poruszają się w dolnych warstwach atmosfery. Zjawisko może mieć niebagatelny wpływ na bezpieczeństwo i zmiany środowiskowe.

Saturn to planeta łatwo rozpoznawalna dzięki bogatemu systemowi pierścieni, który można dostrzec nawet przez mały teleskop. Kosmiczny Teleskop Hubble’a odkrył, że lodowe cząsteczki pierścieni Saturna spadają na atmosferę planety, powodując podgrzewanie jej górnych warstw.

Naukowcy zakończyli najdłuższe w historii badania śledzące temperatury w górnej troposferze Jowisza, warstwie atmosfery, gdzie tworzą się charakterystyczne kolorowe pasiaste chmury. Okazało się, że temperatury pasów i stref Jowisza zmieniają się w czasie.

Ku zaskoczeniu wielu planetologów, utlenione żelazo – hematyt – zostało odkryte na dużych szerokościach geograficznych Księżyca.

Uniwersytet Śląski w Katowicach uruchomił pierwsze w Polsce laboratorium do badań zanieczyszczeń atmosfery umieszczone w koszu balonu. Napowietrzne Mobilne Laboratorium pozwala prowadzić analizy atmosfery na różnych wysokościach nad ziemią. Uzyskane wyniki pomogą ocenić oddziaływanie zanieczyszczeń na środowisko i zdrowie mieszkańców, a dzięki współpracy z fizykami, matematykami i informatykami umożliwią także modelowanie tego zjawiska.

Odkąd sonda kosmiczna Voyager 1 po raz pierwszy przeleciała obok Jowisza w marcu 1979 roku, naukowcy zastanawiali się nad pochodzeniem dziwnych błysków, które zauważono na planecie. To spotkanie potwierdziło istnienie błyskawic jowiszowych, których występowanie naukowcy zakładali już od dawna. Kiedy jednak sonda przeleciała obok planety, dane pokazały, że sygnały radiowe związane z błyskawicami nie pasują do sygnałów radiowych wytwarzanych przez błyskawice na Ziemi.

Rok temu NASA ogłosiła odkrycie systemu TRAPPIST-1, czyli siedmiu planet o wielkości zbliżonej do Ziemi. Od tego czasu naukowcy ciężko pracowali, aby lepiej poznać i zrozumieć ten fascynujący nowy świat, położony zaledwie 40 lat świetlnych od nas. Dzięki danym zgromadzonym przez naziemne i kosmiczne teleskopy, dziś o TRAPPIST-1 wiemy więcej niż o jakimkolwiek innym systemie planetarnym, poza naszym rzecz jasna.

Uniwersytet Śląski w Katowicach tworzy międzywydziałową jednostkę organizacyjną pod nazwą Uniwersyteckie Laboratoria Kontroli Atmosfery (ULKA)