Ze świata nauki

Setki rasistowskich nazw roślin zostaną zmienione po historycznym głosowaniu botaników.

Ta niepozorna, spotykana przy drogach roślina, spokrewniona z kapustą, choć do niej niepodobna, ma wiele cech niezwykle przydatnych dla biologa, a szczególnie genetyka. Jej walory kryją się w DNA. Mowa o Arabidopsis thaliana, czyli rzodkiewniku pospolitym. Jego badaniem zajmuje się prof. dr hab. Małgorzata Gaj, genetyczka i biotechnolożka roślin z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego.

Dr Ewa Mazur z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach jest współautorką artykułu, który ukazał się na łamach prestiżowego czasopisma „Nature”. Biolożka wraz z międzynarodowym zespołem naukowców zbadała, jaki jest udział białek ABP1–TMK1 w szybkich odpowiedziach komórkowych związanych z procesem tzw. fosforylacji i transportem auksyny u rośliny modelowej Arabidopsis.

Dziennie mijamy ich setki gatunków, wielu z nas trzyma kilka w domu, ale rzadko poświęcamy im pełną uwagę. Tymczasem warto się zastanowić, jak wiele zawdzięczamy roślinom i jak szalenie ciekawe potrafią one być. Przypadający w 2022 roku Rok Botaniki to dobry czas, by nieco uważniej spojrzeć na zieleń wokół nas. O barwnym i interesującym świecie roślin opowiada prof. dr hab. Adam Rostański z Wydziału Nauk Przyrodniczych UŚ, który w latach 2013–2019 pełnił funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Botanicznego.

Najlepsze warunki dla rozprzestrzeniania się nasion sosny panują wtedy, gdy jest ciepło i sucho. Nic więc dziwnego, że szyszki, będące jedynymi w swoim rodzaju „pojemnikami” na nasiona, otwierają się, gdy temperatura i wilgotność powietrza są optymalne dla wysiewu. Co ciekawe, mechaniczne otwieranie i zamykanie się łusek szyszki zachodzi nawet wtedy, gdy jest uszkodzona lub nawet częściowo... skamieniała. Gdybyśmy poznali sekret odporności łusek szyszki, charakterystycznej także dla innych poruszających się organów roślinnych, moglibyśmy konstruować np. wyjątkowo trwałe śmigła helikoptera. Te i inne właściwości mechaniczne roślin, które w przyszłości będzie można stosować w inżynierii, odkrywa prof. dr hab. Dorota Kwiatkowska z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Zespół naukowców w ramach projektu HabitARS testował narzędzie służące do inwentaryzacji nieleśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 oraz umożliwiające prowadzenie monitoringu zagrożeń, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie i zachowanie tych siedlisk. Efektem prac docelowo miałyby być m.in. mapy roślinności pokazujące zasięg terytorialny określonego siedliska przyrodniczego oraz zasięgi wybranych gatunków.

Rozmowa z dr. hab. prof. UŚ Adamem Rostańskim, kierownikiem Pracowni Dokumentacji Botanicznej na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska UŚ

Pod powierzchnią Ziemi, uwikłana w korzeniach, przebiega biologiczna autostrada łącząca ze sobą członków królestwa roślin. Naukowcy nazywają tę podziemną sieć „wood wide web”. Działa ona podobnie jak nasz internet, pozwalając roślinom komunikować się ze sobą, obdarowywać pożywieniem, a czasami nawet szkodzić sobie nawzajem

Paleobotanicy, David Dilcher z Indiana University Bloomington i jego europejscy koledzy, odkryli roślinę słodkowodną pochodzącą z okresu między 125 a 130 mln lat temu. Uznali, że jest to pierwsza roślina na Ziemi, która miała kwiaty. O odkryciu poinformowano 17 sierpnia 2015 roku podczas obrad amerykańskiej Narodowej Akademii Nauk

Inwazje gatunków obcego pochodzenia uważane są współcześnie – oprócz fragmentacji siedlisk – za jedno z ważniejszych zagrożeń różnorodności biologicznej. Zjawiska te mają często spektakularny charakter, przebiegają na skalę masową i w efekcie prowadzą do zmian w szacie roślinnej i faunie, przynoszą także straty gospodarcze

Od zarania wieków ludzie stosowali różnego rodzaju substancje mające działanie trujące. A to do podstępnego pozbycia się przeciwnika politycznego, a to do uśmiercenia skazańca, a to do wysłania na tamten świat złego męża. W V wieku p.n.e. sąd ateński skazał na śmierć wielkiego filozofa Sokratesa. Podano mu do wypicia odwar z pietrasznika. Jest to jedna z najstarszych trucizn ludzkości.