Ze świata nauki

W grudniu na łamach „Gazety Krakowskiej” w dzień Wigilii ukazał się artykuł o dwojgu ludziach w kryzysie bezdomności i psie. Mężczyzna i kobieta nie skorzystali z noclegowni, ponieważ, jak twierdzili, nie mogliby tam być razem, a psa musieliby oddać do schroniska. Czas świąt planowali spędzić więc w namiocie przy jednym z krakowskich zalewów. Komentujący w mediach społecznościowych podzielili się na dwa obozy. Jedni podkreślali, że nie brakuje pracy i że trzeba się tylko „ogarnąć”, ale problemem jest alkohol. Drudzy ruszyli z pomocą. Dr Bożena Zasępa z Wydziału Nauk Społecznych badająca sytuację osób w kryzysie bezdomności, mówi: „Ani pomoc instytucjonalna, ani dobre rady oparte głównie na stereotypach, ani wreszcie okołoświąteczne zrywy dobroczynności nie przybliżają nas do realnej pomocy osobom, które znalazły się w takiej sytuacji. A będzie ich prawdopodobnie coraz więcej”.

24 listopada 1974 roku na terenie Afaru (regionu w Etiopii) odkryto najstarsze znane nam szczątki Australopithecus afarensis, datowane na 3,2 miliona lat. Lucy, bo pod takim imieniem został zapamiętany ten konkretny okaz, stała się od tego czasu symbolem nie tylko nauki, a zwłaszcza paleoantropologii, ale przeniknęła również do popkultury. W 50. rocznicę doniosłego odkrycia warto przypomnieć sobie okoliczności, w jakich do niego doszło, a także zrozumieć, w jaki sposób w ciągu ostatnich dekad poszerzaliśmy wiedzę o praprzodkini człowieka. O wyjątkowości Lucy mówi dr Andrzej Boczarowski – paleoantropolog, geolog oraz muzealnik związany z Wydziałem Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego oraz Parkiem Nauki i Ewolucji Człowieka w Krasiejowie.

Ewolucja człowieka nie zakończyła się wraz z osiągnięciem współczesnej formy Homo sapiens. Ewolucja to ciągły proces, który nieustannie kształtuje wszystkie formy życia na Ziemi, w tym nas samych.

Dylemat wagonika to jeden z najbardziej znanych eksperymentów myślowych na świecie. Wagonik kolejki, który wyrwał się spod kontroli i pędzi po torach, a na jego drodze znajduje się pięciu ludzi przywiązanych do torów; może jednak przestawić zwrotnicę i skierować wagonik na drugi tor, do którego przywiązany jest jeden człowiek. Eksperyment został opracowany przez Philippę Foot w latach 60. XX wieku i sprowadza się do pytania o to, czy można poświęcić życie kilku osób dla uratowania jednej. Co jeśli zmodyfikujemy podstawową wersję tego dylematu moralnego i na torach ułożymy zwierzę i człowieka? Kogo częściej uratują dorośli, a kogo dzieci?

24 listopada 1974 roku w dolinie rzeki Auasz w okolicach wsi Hadar w Etiopii odkryto liczący ok. 3,18 miliona lat szkielet żeńskiego osobnika Australopithecus afarensis. Swoje imię zawdzięcza przebojowi zespołu The Beatles „Lucy in the Sky with Diamonds”.

W listopadzie 2022 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych podała, że na Ziemi żyje już 8 miliardów ludzi. Ta liczba robi wrażenie, biorąc pod uwagę, że jeszcze w 1950 roku było nas „tylko” 2,5 miliarda. Według szacunków ONZ szczyt globalnej populacji ma przypaść na rok 2086, kiedy naszą planetę ma zamieszkiwać aż 10,4 miliarda osób. Kwestii potencjalnego przeludnienia Ziemi postanowiliśmy się przyjrzeć przy okazji przypadającego 11 lipca Światowego Dnia Ludności.

Transhumanizm to współczesny nurt myśli dotyczący wielu dyscyplin naukowych. Można go przyporządkować filozofii, humanistyce czy inżynierii procesów technologicznych. Mieści się wśród nich również teologia, której rolę w projekcie na temat religijnych aspektów transhumanizmu bada dr hab. Marek Wójtowicz, prof. UŚ z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego, członek Rady Instytutu Filozofii na Wydziale Humanistycznym UŚ.

Naukowcy sugerują, że włosy siwieją, ponieważ komórki produkujące pigment zatrzymują się w mieszku włosowym.

Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego zaczynasz się trząść, gdy temperatura na dworze spada? Sprawdź, z czego to wynika.

O bakteriach, ich roli w środowisku i życiu człowieka, a także o popularyzacji nauki opowiada mikrobiolog dr hab. Aleksandra Ziembińska-Buczyńska, prof. Politechniki Śląskiej, dyrektor Centrum Popularyzacji Nauki Politechniki Śląskiej, absolwentka Uniwersytetu Śląskiego. W 2021 roku zdobyła Nagrodę POP Science w kategorii "myśl globalnie, działaj lokalnie" podczas 5. Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE.

Najnowsze badania pokazują, że życie pojedynczego człowieka może trwać nawet od 120 do 150 lat, o ile wyeliminuje się wszystkie zagrożenia, które mogą je skrócić, jak choroby i nieszczęśliwe zdarzenia. To jednak „absolutny limit” – w tym czasie organizm całkowicie traci odporność i zdolność do regeneracji. Wyniki badań oparto na modelu matematycznym uwzględniającym badanie krwi pół miliona ludzi.

Ilu jest nas teraz na Ziemi? ... a teraz? czy ktoś to liczy? jak policzyć to, co zmienia się w każdej sekundzie? Okazuje się, że liczby, które sobie podajemy to szacunki wykonane na podstawie wielu różnych metod obliczeniowych. Szacowany stan na połowę 2020 roku: 7,8 miliarda ludzi. I wciąż rośnie. Ale chociaż ludzi cały czas przybywa, to dzieje się to coraz wolniej. Zdaniem demografów szczyt osiągniemy około 2064 roku - potem będzie nas coraz mniej.  2100 - około 8,79 miliarda.

Co to znaczy być człowiekiem? Kiedy i w jaki sposób człowiek odróżniał się od pozostałych zwierząt? Paleontologiczne i archeologiczne próby odpowiedzi na to pytanie najczęściej obracają się wokół tych samych spraw: badaniu pierwszych śladów sztuki, języka albo zdolności technicznych. Ostatnio jednak badacze coraz częściej sugerują, że warto by było zwrócić większą uwagę na środowiskową wyjątkowość historii gatunku Homo sapiens.

W trakcie rutynowych badań, dzięki zastosowaniu nowej technologii, odkryto niezauważony dotąd organ w ludzkim ciele. Okazało się, że ochronna tkanka, otaczająca nasze organy, sama jest wyjątkową strukturą, która umożliwia przenoszenie komórek poprzez nasze ciało. Odkrycie – samo w sobie niesamowite – może mieć duże znaczenie w badaniu i terapii nowotworów.

Od 11 tysięcy lat ludzkość wciąż nie może się zdecydować, czy lepiej jest jeść świnie czy się z nimi zaprzyjaźnić. Oto prawdziwie ludzki, nieco przerażający paradoks: globalnemu przemysłowi wieprzowemu przeciwstawić można występujące od dawna w kulturach na całym świecie tradycje traktowania świń jak ludzkich towarzyszy. 

Z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 28 lipca obchodzony jest Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby. Dzień ten to także data urodzin Barucha Samuela Blumberga, który jako pierwszy zidentyfikował wirusa zapalenia wątroby typu B.

30 czerwca i 1 lipca 2017 roku w Instytucie Kultur i Literatur Anglojęzycznych na Wydziale Filologicznym w Sosnowcu odbywać się będzie międzynarodowa konferencja naukowa pt. „Corpus HistoricUS: the Body in/of History” współorganizowana przez doktoranckie koło naukowe H/Story.

Kość ogonowa to jedyna pamiątka po czasach, kiedy nasi praprzodkowie mieli ogon. Okazuje się, że droga ewolucyjna tej części ciała jest bardziej skomplikowana niż się do tej pory wydawało.

Nadwrażliwości zębów na ciepło czy zimno i wynikający z niej ból to dolegliwość na pewno bardzo nieprzyjemna i jednocześnie bardzo powszechna. Ale tak właściwie to dlaczego pod wpływem na przykład gorącego napoju zęby potrafią aż tak nas rozboleć?

Na Ziemi robi się tłoczno. Przez lata eksperci twierdzili co prawda, że liczba ludzi na naszej planecie rośnie w zaskakującym tempie, ale wydaje się, że realny stan daleko bardziej wyprzedził szacunki specjalistów.