Ze świata nauki

Większość małych dzieci może z łatwością przyswajać języki i zdobywać ogromną wiedzę we wczesnych latach swojego życia. Z czego to wynika?

Jak rozmawiać z dziećmi i tłumaczyć im traumatyczne wydarzenia? Jakimi narzędziami się posługiwać, aby nie przekazując im własnych lęków, wyjaśniać dramatyczną rzeczywistość? Trudno było przekonać dzieci o konieczności izolacji, którą wymusiła pandemia, ale znacznie trudniej jest znaleźć argumenty, aby wyjaśnić okrucieństwa, jakich doświadczają ich rówieśnicy za wschodnią granicą? Bombardowane miasta, cmentarze na ulicach, miliony przerażonych uchodźców… To tragedia, z którą nie radzą sobie dorośli, a dzieci domagają się wyjaśnień.

Współczesne badania dotyczące dzieciństwa (childhood studies) w znacznym stopniu opierają się na koncepcji praw dziecka.

Począwszy od drugiego trymestru ciąży, matka może poczuć, że jej nienarodzone dziecko kopie, przewraca się, a nawet ma delikatne czkawki. Ale czy dziecko może zacząć płakać przed urodzeniem?

O tym, że dziecko rozwija się w kontakcie ze swoimi rodzicami lub opiekunami nie trzeba nikogo przekonywać. Jak pokazują najnowsze badania neurologiczne, nie wystarczy jednak do dziecka mówić – trzeba z nim rozmawiać. Dzieci, które są aktywne w “konwersacji” z dorosłymi, mają znacznie lepiej rozwinięte połączenia mózgowe między obwodami odpowiedzialnymi za przetwarzanie słuchowe i procesy mowy. A to oznacza wyższe kompetencje językowe w przyszłości.

Naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego opracowali wielofunkcyjne urządzenie pozwalające m.in. kontrolować czynności oddechowe, w tym częstotliwość i siłę oddechu, a także puls i zmianę położenia ciała dziecka. Zaprojektowany monitor, poprzez kontrolę jakości snu, ma zapobiegać m.in. zespołowi nagłej śmierci łóżeczkowej.

Dzieci coraz częściej występują w roli badaczy – aktywnych obserwatorów rzeczywistości, którzy wspólnie z naukowcami tworzą osobiste narracje, cenne z punktu widzenia prowadzonych analiz. O tym międzynarodowym trendzie i jego polskich zaczątkach opowiada dr hab. Ewa Jarosz z Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego.