Ze świata nauki

Procesy zachodzące w głębi Ziemi mają fundamentalny wpływ na kształtowanie się powierzchni naszej planety. Jednym z najciekawszych, ale zarazem skomplikowanych procesów geologicznych jest oddzielanie się fragmentów płyt tektonicznych, które może prowadzić do powstawania gór, subdukcji i innych zmian w strukturze skorupy ziemskiej. Nowe badania przeprowadzone przez międzynarodowy zespół naukowców z Uniwersytetu w Getyndze rzucają światło na dynamiczne procesy zachodzące pod Górami Zagros w regionie Kurdystanu w Iraku.

Mount Everest, znany również jako Czomolungma i Sagarmāthā, wznosi się na wysokość blisko 8849 metrów nad poziomem morza w łańcuchu górskim Himalajów. Znajduje się tam aż 10 z 14 ośmiotysięczników. To najwyższe na świecie pasmo górskie przecina z północy na południe rzeka, której bieg od dawna frapował naukowców.

Wysokie szczyty Himalajów są geologicznym polem bitwy. Pod nimi zderzają się dwie płyty tektoniczne – indyjska i euroazjatycka. Do pierwszych zderzeń doszło około 60 milionów lat temu, gdy Indie, wówczas będące wyspą, wbiły się w Eurazję, wypiętrzając powierzchnię i tworząc najwyższe góry na Ziemi.

Beskidy są najmłodszymi górami w Polsce, powstały około 20 mln lat temu. Dla porównania Góry Świętokrzyskie zostały wypiętrzone znacznie wcześniej – przed 500 mln lat. Łańcuch karpacki, w skład którego wchodzą Beskidy, jest stałym poligonem badawczym dla naukowców różnych specjalności. Efekty ich pracy służą nie tylko podnoszeniu wiedzy na temat procesów powstania poszczególnych pasm górskich i pozwalają na dogłębne poznawanie rzeźby karpackiego łańcucha górskiego, umożliwiają także wyznaczanie właściwych kierunków ochrony tych terenów w celu zachowania specyficznego krajobrazu tego regionu.

Trzęsienie ziemi w Nepalu spowodowało przesunięcie się najwyższego szczytu świata – Mount Everestu – o 3 cm w kierunku południowozachodnim. Trzęsienie ziemi miało miejsce w kwietniu 2015 roku i jego magnituda wyniosła 7,8. Bardzo silne wstrząsy spowodowały odwrócenie się dotychczasowego północno-wschodniego „kursu” góry.

Rekonstrukcje wydarzeń z przeszłości pozwalają nie tylko wyjaśniać efekty dynamicznych procesów zachodzących we wnętrzu i na powierzchni Ziemi, lecz również mogą wiele powiedzieć o tym, co naszą planetę czeka w najbliższej geologicznej przyszłości. 

Zagadkowe skamieniałości, masowe wymierania i Góry Świętokrzyskie to główne zainteresowania naukowe dr. Michała Zatonia z Katedry Paleontologii i Stratygrafii na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego 

Tatrzański Park Narodowy (TPN) to jeden z 23 parków narodowych funkcjonujących na terenie Polski. Utworzony został w 1955 roku i w tym roku obchodzi swoje 60-lecie.

Ile lat wieczna zmarzlina musi być zamarznięta, aby można było mówić, że jest wieczną zmarzliną? Czym właściwie różni się zmarzlina od zlodowacenia? W jakich rejonach świata występują największe obszary permafrostu? Czy w Polsce występuje wieczna zmarzlina? Odpowiedzi na te pytania przynoszą badania dr. hab. Wojciecha Dobińskiego