Ze świata nauki

21 września 2014 roku sonda kosmiczna MAVEN (Mars Atmospheric and Volatile EvolutioN) weszła na orbitę wokół Marsa, rozpoczynając trwającą 10 lat eksplorację górnej warstwy atmosfery Czerwonej Planety. Misja dostarczyła wielu danych na temat tego, jak atmosfera Marsa reaguje na Słońce i wiatr słoneczny oraz jak te interakcje mogą wyjaśnić utratę marsjańskiej atmosfery.

NASA przygotowuje się do długo trwających misji na Księżyc i Marsa, a tymczasem pojawiła się nowa koncepcja… uprawy habitatów. Ma polegać na „hodowli” domów dla przyszłych odkrywców przy użyciu grzybów.

O kometach i planetach, łazikach marsjańskich i misjach w najdalsze rubieże Układu Słonecznego oraz o tym, jak zrobić karierę w NASA – rozmowa z Arturem B. Chmielewskim, inżynierem pracującym w centrum badawczym NASA Jet Propulsion Laboratory w Pasadenie (Kalifornia), synem Henryka Jerzego Chmielewskiego, znanego jako Papcio Chmiel i autor serii komiksowej "Tytus, Romek i A’Tomek".

Po 1000 dni marsjańskich tzw. soli spędzonych na Czerwonej Planecie, łazik NASA ma na swoim koncie przemierzenie starożytnego systemu rzeki i jeziora. W czasie drogi zbierał cenne próbki. 

2 czerwca 2003 roku wystartowała misja Mars Express. Od czasu rozpoczęcia operacji naukowych w 2004 roku, Mars Express dostarczył zapierających dech w piersiach widoków Marsa w trzech wymiarach, wykonał kompletną mapę składu chemicznego atmosfery, zbadał księżyc Marsa Fobosa i prześledził historię wody na Czerwonej Planecie, wykazując, że Mars kiedyś miał warunki środowiskowe, które mogły być wystarczające dla powstania życia.

Trzeci etap prac misji Perseverance na Marsie jest bardzo interesujący. Łazik zbiera do badania fragmenty dużej skały osadowej, która powstała w korycie rzeki wpływającej (kilka miliardów lat temu) do Krateru Jezero. Zebrane fragmenty to skała węglanowa – w tego typu materiale na Ziemi zwykle najlepiej zachowane są organiczne skamieniałe szczątki.

Bezzałogowa misja kosmiczna Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) Mars Express wystartowała 2 czerwca 2003 roku. Do Czerwonej Planety dotarła w grudniu 2003 roku. Od tego czasu, przez niemal dwie dekady nieprzerwanie działa, prowadzi badania i obserwacje czwartej planety w Układzie Słonecznym, dostarczając nie tylko spektakularnych zdjęć, ale przede wszystkim odkrywając tajemnice przeszłości i teraźniejszości planety.

Chińscy inżynierowie stworzyli robota, który naśladuje wygląd i ruchy pustynnej jaszczurki. Dzięki temu jest dobrze przystosowany do warunków, które panują na powierzchni Marsa. Taki robot mógłby zastępować marsjańskie łaziki, docierając do miejsc, które dla nich są na przykład zbyt strome albo zbyt małe.

Wspólny projekt NASA i ESA ma na celu sprowadzenie licznych próbek z Marsa, zbieranych teraz przez łazik Perseverance, który w kolejnych latach ma być wspierany przez dwa helikoptery wzorowane na Ingenuity. Ambitny projekt został właśnie udoskonalony. Ma się zakończyć w 2033 roku.

Sejsmometr umieszczony na powierzchni Marsa przez lądownik InSight odnotował dwa duże zdarzenia sejsmiczne: trzęsienia ziemi o magnitudzie 4,2 i 4,1. Tak mocnych wstrząsów na Marsie jeszcze nie notowano. Ich epicentrum też jest wyjątkowe – Dolina Marinera, największy rów tektoniczny w całym Układzie Słonecznym.

Miliardy lat temu w Marsa uderzyła asteroida, tworząc krater Łomonosowa. Impakt był prawdopodobnie odpowiedzialny za wywołanie tsunami o wysokości ponad 300 metrów, które przeszło przez młodą Czerwoną Planetę.

Rozmowa z dr Natalią Zalewską – specjalistką w zakresie badań geologicznych Marsa z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk (CBK PAN) na temat nowych technologii, kosmicznej ekspansji i o tym, czym jest i czym może być Mars dla ludzkości.

Niebo nocą jest pełne fascynujących zjawisk, których zobaczenie nie wymaga specjalistycznego sprzętu. Wystarczy dobra pogoda i mniej światła niż to, co otacza nas na co dzień. Przedstawiamy kilka zjawisk, na które warto się przygotować w 2022 roku – najlepiej zapisać je w kalendarzu i zaplanować czas za miastem – raz na całą noc, innym razem na wczesne godziny tuż przed wschodem. Dodajemy jedno zjawisko dzienne – zaćmienie Słońca, które czeka nas w październiku.

18 lutego 2021 roku na Marsie wylądował łazik marsjański NASA Perseverance. Na miejsce jego lądowania wybrano krater Jezero o złożonej historii geologicznej, będący w odległej przeszłości jeziorem. Do Jezero wpadały dwie rzeki, nanosząc osady z wyżej położonych terenów i formując delty rzeczne. Celem pobytu łazika w tej lokalizacji jest prowadzenie badań nad historią geologiczną tego regionu, warunkami klimatycznymi w okresie istnienia jeziora oraz zbadanie in situ osadów delty, dna krateru, law i pierwotnej skorupy marsjańskiej, w której utworzył się krater. Wszystko po to, aby stwierdzić, czy takie środowisko było w jakimś okresie sprzyjające dla organizmów żywych i czy jakiekolwiek organizmy je zamieszkiwały.

Osady na Księżycu i Marsie mogłyby rozwijać się dzięki… krwi, potowi i łzom pionierskich astronautów – dosłownie.

6 sierpnia łazik Perseverance przeprowadził pierwszy odwiert z zadaniem pozyskania próbki marsjańskich skał. Początkowa radość naukowców NASA ustąpiła zaskoczeniu, gdy okazało się, że zapieczętowana rurka jest… pusta.

Po 203 dniach w przestrzeni kosmicznej i przebyciu 472 milionów kilometrów największy, najnowocześniejszy łazik NASA wylądował bezpiecznie w Kraterze Jezero na Marsie. Wszystko przebiegło zgodnie z planem. Teraz rozpoczyna się właściwa misja – eksploracja planety w poszukiwaniu śladów wody i życia.

Już tylko godziny dzielą nas od  lądowania nowej sondy kosmicznej na Czerwonej Planecie. Po pokonaniu prawie 470 milionów km, 18 lutego 2021 roku łazik Perseverance NASA kończy swoją podróż na Marsa. Aby jednak znaleźć się na powierzchni planety, musi przetrwać ostatnią trudną i niebezpieczną fazę – wejścia, zejścia i lądowania.

Międzynarodowy zespół badawczy odkrył ślady występowania jarosytu w próbkach lodu wydobytych z rdzeni lodowych na Antarktydzie. W artykule opublikowanym w czasopiśmie „Nature Communications” opisano, jak doszło do znaleziska i jakie ma ono znaczenie. Zdaniem naukowców, to odkrycie może wesprzeć badania dotyczące przeszłości planety Mars, na której napotkano jarosyt już jakiś czas temu.

Łazik Mars 2020 Perseverance rozpoczął manewry zbliżania się do Czerwonej Planety. Obecnie znajduje się w odległości ok. 80 milionów kilometrów od celu, który ma osiągnąć 18 lutego 2021 roku. Perseverance najpierw przeleci przez atmosferę Marsa z prędkością około 19 500 km/h, by 7 minut później delikatnie (miejmy nadzieję) wylądować na powierzchni planety.