Ze świata nauki

Po raz dziesiąty przyznano Breakthrough Prize – nagrody dla naukowców zmieniających świat, warte 3 miliony dolarów. Nagrody rozdawane są w trzech dziedzinach – naukach o zdrowiu, fizyce teoretycznej i matematyce. 9 września nagrodzono badaczy, których wieloletnia praca umożliwiła szybkie opracowanie szczepionek mRNA przeciw COVID-19, twórców superszybkiego zegara atomowego, bez którego niemożliwe by było odkrycie fal grawitacyjnych, i matematyka, rozwijającego teorię wiązek.

Co roku we wrześniu Uniwersytet Śląski otwiera swój kampus w Katowicach dla uczniów i nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych w ramach Uniwersyteckiego Miasteczka Naukowego. 

Od dwóch dziesięcioleci uczenie maszynowe towarzyszy nauce i wiele wskazuje na to, że będzie ono również technologią przyszłości. Możliwości, które przynosi, zmieniają całe dziedziny życia społecznego, jak np. opiekę medyczną, edukację, transport, przemysł żywnościowy i produkcję. Coraz większe znaczenie uczenie maszynowe odnosi w innych dziedzinach nauki i badań.

Nie każde warzywo zasłużyło sobie na okładkę czasopisma „Science”. Bohaterem czerwcowego numeru jest kalafior romanesco. Naukowcom udało się ustalić, jak powstaje jego niezwykła struktura przypominająca matematyczne fraktale. Okazuje się, że odpowiedzialny za to jest mechanizm genetyczny, w którym zwykle powstają pąki kwiatów. Tym razem jest on nieustannie przerywany i rozpoczynany od nowa – stąd niezwykła mnogość specyficznie ukształtowanych pędów.

Nauka ma kolejną propozycję odpowiedzi na pytanie, jak lód układa się w swoje niezwykłe kształty. Co sprawia, że powierzchnia lodu układa się w postaci niezwykle złożonych i delikatnych struktur? Ten fascynujący mikrokosmos, powstający pod cienką warstwą wody, powstaje ich zdaniem dzięki dynamicznemu współistnieniu trzech stanów skupienia – gazowego, ciekłego i stałego – jednocześnie. Szczególne znaczenie ma cienka warstwa wody utrzymująca się na powierzchni lodu.

Dr hab. Joanna Szymanowska-Pułka, prof. UŚ z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląśkiego w Katowicach zajmuje się modelowaniem wzrostu roślin oraz bada własności mechaniczne tkanek roślinnych. Łączy w swych badaniach zagadnienia z pogranicza biofizyki i morfogenezy roślin.

Co roku we wrześniu Uniwersytet Śląski otwiera swój kampus w Katowicach dla uczniów i nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych w ramach Uniwersyteckiego Miasteczka Naukowego. To wydarzenie, na które zaproszone są zorganizowane grupy. Na mapie kampusu pojawia się kilka przystanków naukowych, co roku oferujących inne interaktywne wykłady z wybranej dziedziny. Są to: „Osobliwości Świata Fizyki”, „Biorobotyka” oraz „Niesamowita historia ludzkości”. Uczniowie mogą uczestniczyć w kilku wykładach, prowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Śląskiego oraz pracowników innych placówek naukowo-badawczych ze Śląska. W wykładach Uniwersyteckiego Miasteczka Naukowego co roku bierze udział ok. 17 tysięcy uczniów!

Podobno był ostatnią osobą, która wiedziała wszystko. 1 lipca 1646 roku urodził się Gottfried Wilhelm Leibniz, jedna z najważniejszych postaci nowożytnej nauki i filozofii - matematyk, filozof, inżynier, prawnik, fizyk i historyk, a przy tym aktywny dyplomata i nauczyciel. Autor słynnego powiedzenia, że "żyjemy w najlepszym z możliwych światów", odkrywca rachunku różniczkowego i twórca do dziś stosowanego sposobu katalogowania bibliotecznego.

Tegoroczna edycja Święta Liczby Pi na Uniwersytecie Śląskim Będzie odbywała się 13 i 14 marca 2019 roku

Decyzją Senatu RP rok 2019 został ogłoszony Rokiem Matematyki. Przed stu laty, 2 kwietnia 1919 roku w Krakowie w gmachu Collegium Nowodworskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego powstało Towarzystwo Matematyczne, rok później przekształcone w Polskie Towarzystwo Matematyczne. Zapraszamy do lektury wywiadu z prof. Maciejem Sablikiem, matematykiem z Uniwersytetu Śląskiego.

3. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE odbywać będzie się od 12 do 14 stycznia, a poprzedzi go zaplanowana na 11 stycznia VIII Noc Biologów na Uniwersytecie Śląskim

10 listopada przypada Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju – coroczne święto obchodzone przez państwa ONZ. Z tej okazji 10 listopada 2018 roku w auli Śląskiego Międzyuczelnianego Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych przy ul. 75 Pułku Piechoty 1A w Chorzowie odbędzie się cykl wykładów pod nazwą SPiN Day 2018.

Czy uważna obserwacja pękających baniek mydlanych może przynieść ważne wnioski dla nauki? Okazuje się, że proces, który za tym stoi jest bardziej uniwersalny, a jego szczegółowe poznanie może przynieść korzyści wielu dyscyplinom, od oceanografii po badania atmosferyczne. Dziwić może, że nauka dochodzi do poznania tego zjawiska dopiero teraz, okazuje się jednak, że wcale nie jest to proste zjawisko.

Ludzie nie są jedynym gatunkiem, który jest w stanie pojąć abstrakcyjne pojęcie matematyczne, jakim jest zero, czyli brak. Podobno potrafią to też inne naczelne, delfiny i pewien gatunek papug. Australijscy naukowcy ustalili, że do tego grona należy też dołączyć pszczoły. Na dodatek, podobnie jak niektóre inne zwierzęta, te pożyteczne owady rozumieją, że zero to mniej niż jeden.

Dziś, 14 marca 2018 roku, kiedy gotowi byliśmy świętować urodziny Alberta Einsteina i dzień liczby Pi, przyszła do nas wiadomość o śmierci profesora Stephena Hawkinga