Ze świata nauki

W czerwcu i lipcu 2025 roku gościem Uniwersytetu Śląskiego był prof. Christopher Rensing – wybitny naukowiec o międzynarodowej renomie, specjalizujący się w mikrobiologii środowiskowej i medycznej. Urodzony w Stanach Zjednoczonych, kształcił się w Niemczech, by w późniejszych latach pracować w różnych instytucjach na całym świecie. Obecnie kieruje grupą mikrobiologów na Fujian Agriculture and Forestry University w Chinach. Badacz od lat zasiada również w redakcjach prestiżowych czasopism naukowych, w tym jest redaktorem naczelnym „BioMetals” i „Total Environment Microbiology”. Niezwykle owocną aktywność naukową (ponad 350 publikacji naukowych, które zdobyły szerokie uznanie międzynarodowe) prof. Rensing łączy także z działaniami na rzecz inkluzywności i równości w nauce oraz edukacji. Postanowiliśmy porozmawiać z ekspertem o jego dorobku naukowym, a także o tym, czy międzynarodowa społeczność akademicka faktycznie jest środowiskiem przyjaznym dla osób z niepełnosprawnościami.

Nanomateriały są coraz częściej spotykane w naszym codziennym życiu.

Liczne wirusy są utrapieniem ludzkości, lecz również bakterie nie zawsze żyją z tymi tworami w komitywie. Istnieją wirusy atakujące i niszczące bakterie. Zwane są bakteriofagami. Nie rozpoznano jeszcze jakie jest kryterium „wyboru” danej bakterii przez takiego wirusa, lecz wysunięto kilka propozycji, jakby to mogło wyglądać. Wiadomo natomiast, że bakteria broni się przed atakami wirusowymi i opisano sposoby tej obrony.

Słysząc słowo tlen od razu przychodzi nam na myśl czynnik niezbędny do życia. Jednak czy zawsze tak jest? Jak dowiedli naukowcy, tlen może wykazywać działanie toksyczne wobec bakterii, występując pod postacią tzw. form reaktywnych. Jego działanie na komponenty komórek mikrobów nieraz prowadzi do ich śmierci. Niewątpliwie jest to więc paradoks – element konieczny do życia, a zarazem trucizna.

Mikroorganizmy nie myślą tak, jak ludzie - nikt nie ma co do tego wątpliwości. Jednak mimo tego są w stanie sabotować nasze leczenie na różne sposoby - wzajemnie sobie pomagając w swoich małych, bakteryjnych "mafiach", ukrywając się przed nami oraz przed lekami, którymi chcemy je zwalczyć, czy też celowo zmieniając zachowanie – swoje, a być może również i nasze...

Mikrobiolodzy zauważyli zależność między pewnymi szczepami bakterii a chorobą nowotworową. Są takie bakterie, które wspierają lub nawet umożliwiają rozwój nowotworu (98 procent chorych na raka żołądka było zakażonych Helicobacter pylori) albo niwelują działanie leków antynowotworowych. Ale są też takie, których pojawienie się w naszym organizmie przyczynia się do regresji nowotworu albo wzmocnienia naszego układu immunologicznego.

W jelitach każdego ssaka żyją kolonie bakterii, zwane mikrobiomem, które wspierają zwierzęta w trawieniu i odporności. Skład gatunkowy tego mikrobiomu jest podobny w ramach danego gatunku i zbliżony dla ewolucyjnie bliskich gatunków. Wyjątek stanowią tu nietoperze. Jak się okazuje, ich umiejętność latania powiązana jest z wyjątkowo krótkim przewodem pokarmowym. W takim środowisku o składzie mikrobiomu nie decydują cechy gatunkowe, ale wyłącznie otoczenie i pokarm.

Studenci Uniwersytetu Śląskiego, pod opieką naukową dr. Sławomira Sułowicza i mgr. Sławomira Borymskiego z Katedry Mikrobiologii, wyizolowali drożdże, które wykorzystano w produkcji piwa kraftowego.