Ze świata nauki

24 stycznia 2023 roku o godz. 9.45 odbędzie się wykład wygłoszony przez dr Filipa Taterkę - archeologia i egiptologa z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN. Wydarzenie będzie miało miejsce na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (s. A1.10, ul. Uniwersytecka 4), a także przez transmisję na platformie MS Teams.

Od 21 do 23 września na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego odbywać się będzie VII Kongres Mediewistów Polskich pod hasłem „Wielokulturowość średniowiecza. Ludzie i idee”. Wydarzenie organizują Instytut Historii UŚ oraz Stały Komitet Mediewistów Polskich.

16 listopada 1922 roku przyszedł na świat José Saramago, jeden z najciekawszych pisarzy w literaturze portugalskiej. Za wybitną twórczość, której odzwierciedlenie znajduje się m.in. w powieści „Miasto ślepców”, w 1998 roku twórca otrzymał Literacką Nagrodę Nobla.

Za swojego życia trzykrotnie otrzymał austriacką nagrodę im. Franza Grillparzera: za „Wniebowstąpienie Hanusi” (1896), „Woźnicę Henschela” (1899) oraz „Biednego Henryka” (1905), tytuł doctoris causa uniwersytetów w Oxfordzie (1905), Lipsku (1909), Pradze (1921) i uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku (1932), a także literacką Nagrodę Nobla (1912) za całokształt twórczości.

Niedoceniony za swojego życia, skromny, niski, kościsty i wątły, rozmiłowany w słowie pisanym i poetyckiej twórczości, która zyskała uznanie dopiero po jego śmierci. Zachowało się niewiele zdjęć z jego wizerunkiem, bo podobno miał kompleksy na punkcie swojego wyglądu. Takim był Bolesław Leśmian.

Nazwisko Szymanowskiego sięga daleko poza polskie granice – znane jest na całym świecie. Mówi się, że jego wrażliwość muzyczna i emocjonalność w kompozycjach stanowi pomost między Chopinem a współczesnością. 

Jako siedmioletni dzieciak widzi wydarzenia 1905 roku, zachowując w pamięci nie tyle bunt robotników, co realizację ich postulatów – powstanie szkół polskojęzycznych. Uczy się legalnie w ojczystym języku, kilka lat później bierze udział w gimnazjalnej tajnej sekcji „Strzelca”. W 1915 roku przerywa naukę i wstępuje do Legionów Polskich. Potem jest Szczypiorno, POW, wojna graniczna z Ukrainą i wojna z Rosją. Odznaczony zostaje Krzyżem Virtuti Militari i czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

23 października wspomnienie swoich urodzin obchodzi wybitny filozof, znawca historii filozofii i znakomity pisarz, Leszek Kołakowski.

Od 1975 roku na całym świecie 1 października obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Muzyki. Obchody zapoczątkował Yehudi Menuhina, ówczesny prezydent Międzynarodowej Rady Muzyki. Głównym celem wydarzenia jest przedstawienie jej piękna oraz artystów, którzy ją tworzą i wykonują.

Wielu miłośników książek, jako pierwszą czynność po otwarciu trzymanego w dłoniach egzemplarza, zaciąga się zapachem wydobywającym się spomiędzy stron. Jest to osobliwy sprawdzian książki, która powinna pachnieć w określony sposób. Czym pachnie książka? Jak o nią dbać, by towarzyszyła nam długo – zapytaliśmy prof. dra hab. Roberta Musioła z Instytut Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz dr Agnieszkę Bangrowską z Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Śląskiego.

„Słuchaj, córko, nauk mistrza…” – tymi słowami rozpoczyna się prolog potrydenckiej edycji Reguły św. Benedykta, odnowionej i zaadaptowanej na potrzeby klasztorów żeńskich w Rzeczypospolitej. Jedną z badaczek, która zgłębia fenomen Reguły Benedykta z Nursji (480–547) oraz historię żeńskiego odłamu zakonu benedyktynów, jest dr hab. Jolanta Gwioździk, prof. UŚ z Instytutu Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Jak rozmawiać z dziećmi i tłumaczyć im traumatyczne wydarzenia? Jakimi narzędziami się posługiwać, aby nie przekazując im własnych lęków, wyjaśniać dramatyczną rzeczywistość? Trudno było przekonać dzieci o konieczności izolacji, którą wymusiła pandemia, ale znacznie trudniej jest znaleźć argumenty, aby wyjaśnić okrucieństwa, jakich doświadczają ich rówieśnicy za wschodnią granicą? Bombardowane miasta, cmentarze na ulicach, miliony przerażonych uchodźców… To tragedia, z którą nie radzą sobie dorośli, a dzieci domagają się wyjaśnień.

Lwów wpisany jest w pamięć kilku narodowości. Inspiruje nie tylko różnojęzycznych twórców, którzy zauroczeni niepowtarzalną atmosferą grodu znad Pełtwi poświęcają mu dzieła swojego życia, motywuje także wielu naukowców do badania wielokulturowości miasta i źródeł twórczych fascynacji. W ubiegłym roku na bogatą listę opracowań naukowych trafiła monografia dr Zoriany Czajkowskiej pt. "Literackie topografie Lwowa. Szkice komparatystyczne" (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2021). Autorka jest adiunktem w Instytucie Literaturoznawstwa Wydziału Humanistycznego na Uniwersytecie Śląskim.

W wybitnych umysłach twórców i konstruktorów rodziły się pomysły, które zdrożone i zastosowane okazały się być kamieniem milowym dla historii i biegu dziejów. Jedną z takich osób jest Ludwik Zamenhof, twórca języka esperanto.

„Cnocie wojskowej” lub „Męstwu wojskowemu”, tak dosłownie brzmi tłumaczenie łacińskiego "Virtuti Militari", orderu ustanowionego przez króla Stanisława Augusta w 1792 roku. 11 listopada, w Narodowe Święto Niepodległości, przypominana jest historia tego odznaczenia.

Piąta edycja Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE będzie inna niż dotychczasowe: ŚFN zainauguruje w sobotę 9 października uroczystą galą otwarcia, 10 października festiwal będzie odbywał się na terenie kampusu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz wzdłuż bulwarów Rawy, a od 11 do 15 października online. Jak co roku Przystanek Nauka objął patronat nad 5. Śląskim Festiwalem Nauki KATOWICE. Będzie nas można spotkać na dwóch przystankach stacjonarnych.

Dewastacja środowiska będzie wystawiać moralność, wrażliwość i wyobraźnię homo sapiens na próbę. Szkoła musi się na to przygotować, a „program naprawczy” w obszarach dotkniętych największymi kryzysami to jedna z powinności humanistyki i nauk społecznych.

14 lipca przypada rocznica wybuchu Rewolucji Francuskiej. Zdobycie i zburzenie Bastylii, do którego dopuścił się lud francuski, zapoczątkowało starcie, które na kartach historii zapisało się jako jedne z poważniejszych i bardziej krwawych wydarzeń na świecie.