Uniwersytet Śląski w Katowicach

Ze świata nauki

prehistoria

  • Ślady schorzeń i urazów sprzed 245 milionów lat dają wgląd w życie w prehistorycznym morzu

    Naukowcy z Polski, Niemiec i USA zbadali nietypowo wyglądające kości gadów morskich ze stanowiska badawczego zlokalizowanego niedaleko miasta Winterswijk w Holandii.

  • Złośliwy nowotwór sprzed 210 milionów lat w kości prehistorycznego płaza

    Ślady schorzeń sporadycznie odnajdywane na kościach prehistorycznych zwierząt dają wgląd w to, z jakimi problemami zdrowotnymi borykali się pradawni mieszkańcy naszej planety. Jednocześnie ślady te dostarczają dowodów na starożytny rodowód niektórych chorób, niekiedy liczący sobie setki milionów lat.

  • Wymieranie i wypieranie neandertalczyka

    Uznaje się, że wyginięcie neandertalczyków w Europie związane jest z wypieraniem ich przez Homo sapiens. Zdarzać się jednak mogło, że poszczególne populacje znikały niezależnie od kontaktu z naszymi przodkami. Dowody na to odkryli badacze z Muzeum Archeologicznego w Bilbao w Hiszpanii. 

  • Mumie z Chile wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO

    Mumie z Chinchorro, czyli najstarsze znane nam zmumifikowane ludzie szczątki, zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Społeczność zbieracko-łowiecka zamieszkała w Peru i Chile stosowała techniki mumifikacji już około 7 tysięcy lat temu, a więc wcześniej niż nawet najstarsze znane egipskie mumie.

  • Nowe dowody na artystyczne zdolności neandertalczyków

    Naukowcy odkryli kolejny dowód na to, że neandertalczycy mieli zmysł artystyczny i otaczali się przedmiotami, które miały większą wartość, niż tylko użytkowa. Kość jelenia sprzed 51 tysięcy lat, znaleziona w jaskini w północnych Niemczech, nosi ślady bardzo precyzyjnego, wyszukanego zdobienia. Świadczy ona o rozbudowanej wyobraźni koncepcyjnej u naszych prakuzynów.

  • Skorupy strusich jaj odkrywają przeszłość Homo sapiens

    Współcześni archeolodzy poprzez grzebanie w śmiechach naszych przodków uczą się bardzo wiele. Wśród wykopalisk doszukują się liczby dawnych społeczności, śladów ich diety oraz tego, jak zmieniało się otoczenie przyrodnicze.

  • Poznajcie Scotty’ego – nowego mistrza świata wagi superciężkiej wśród tyranozaurów

    Aktualnym posiadaczem mistrzowskiego pasa (czyli rekordowej wagi) jest, jak wskazują najnowsze badania, niejaki Scotty – oficjalne ważenie wykazało 8 870 kilogramów.

  • Akustyka prehistorycznych jaskiń

    Co chcieli nam powiedzieć pierwsi artyści gatunku ludzkiego? Naukowcy z MIT, poszukując odpowiedzi na to pytanie, odkryli, że malowidła jaskiniowe powstawały w precyzyjnie ustalonych miejscach – głęboko, w  miejsach niedostępnych i charakteryzujących się bardzo atrakcyjną akustyką.

  • Mrówka z piekła rodem

    Prehistoryczna mrówka, potocznie nazwana „mrówką z piekła” (ang. hell ant) zasłużyła sobie na swój demoniczny przydomek śmiercionośnym, zbrojonym w metal, aparatem gębowym. Okazy nieznanego gatunku sprzed stu milionów lat odnaleziono właśnie w bursztynie z Mjanmy (dawnej Birmy). „Mrówki z piekła” należą do wymarłego lineażu z okresu kredy. Ich wyróżniającą cechą były ostrza skierowane do góry, dające niesamowity, pobudzający wyobraźnię wygląd. Żaden z żyjących dziś gatunków nie ma podobnej anatomii głowy, chociaż włosy wokół otworu gębowego piekielnej mrówki przypominają ułożeniem włosy u współczesnej mrówki z rodzaju Odontomachus, które służą jako czujniki podpowiadające, kiedy należy zamknąć szczękę. To prowadzi do podejrzenia, że część ustna wymarłego gatunku działała podobnie.
  • Jak przodkowie koni palce potracili

    Konie bez problemu mogą przeskakiwać wysokie przeszkody, galopować z prędkością sięgającą 70 km/h oraz uciągnąć blisko tonę – a wszystko to z jednych dużym palcem u nogi. Najnowsze badania pomagają wyjaśnić, dlaczego, choć przodkowie koni mieli nawet do czterech palców, to właśnie jeden palec tak znacząco zwiększył końską siłę i szybkość.

  • Odkryto skamieniałości pierwszych latających ssaków

    Liczące 160 milionów lat dwie skamieniałości ssaków dowodzą, że przodkowie tej gromady żyjący w jurze ewolucyjnie posiedli umiejętność szybowania i żyli na drzewach. Maiopatagium furculiferum i Vilevolodon diplomylos wyposażeni w długie kończyny z długimi palcami oraz w przypominającą skrzydło błonę, która umożliwiała szybowanie z jednego drzewa na drugie, to najstarsi znani „szybownicy” w długiej historii ssaków. Nowe znaleziska sugerują, że praprzodkowie ssaków zaadaptowali się ewolucyjnie do latającego trybu życia 100 milionów lat wcześniej niż pierwsze ze współcześnie żyjących ssaków-lotników.
  • Człowiek prehistoryczny - fakty i zagadki

    W ostatnim czasie (kwiecień 2017) opublikowano interesujące badania na temat gatunku człowieka kopalnianego nazwanego Homo nalendi, odkrytego w 2013 roku w Afryce południowej. Analiza jego czaszki pokazała, że miał niewielki, ale bardzo dobrze rozwinięty mózg. Od dawna wiemy, że Homo sapiens nie był jedynym ludzkim gatunkiem, a ewolucja człowieka nie przebiegała jedną prostą linią. Oto przegląd kilku najważniejszych gatunków człowieka.

  • Zidentyfikowano ważne ogniwo w ewolucji dinozaurów

    Ptaki, dinozaury, krokodyle – wszystkie te grupy zwierząt miały wspólnych przodków, potem jednak nastąpił proces różnicowania i oddzielania się od jednej linii rozwojowej. Szczegóły tego procesu stanowiły dla paleontologów sporą zagadkę, głównie ze względu na bardzo małą ilość skamielin wczesnych dinozaurów. Sytuacja ta powinna się zmienić po odkryciu Teleocratera rhadinusa. W jego znalezienie zaangażowany był także polski naukowiec.

  • Ziemię czekają niespotykane dotąd zmiany klimatyczne

    W ciągu następnych 100–200 lat stężenie dwutlenku węgla w ziemskiej atmosferze osiągnie poziom niespotykany od 200 milionów lat, czyli od okresu triasu. Ponadto, zanim nastanie XXIII wiek, klimat będzie najcieplejszy od 420 milionów lat.

  • Ludność autochtoniczna Ameryki Północnej wykazuje ciągłość genetyczną od 10 tys. lat

    Autochtoniczne grupy żyjące dzisiaj na południu Alaski oraz na wybrzeżu Kolumbii Brytyjskiej są potomkami ludzi, którzy przed 10 tysiącami lat jako pierwsi zasiedlali Amerykę Północną – wynika z analiz DNA pobranego ze szczątek prehistorycznych szkieletów. 

  • Brexit? Odbył się już dawno!

    Od czerwca 2016 roku Europa przygotowuje się do Brexitu politycznego i ekonomicznego. Brexit geograficzny dokonał się już wiele tysięcy lat temu. A spowodowały go potężne lodowe wodospady.

  • Odkryto gigantyczny odcisk stopy dinozaura

    Niedaleko plaży Broome na Półwyspie Dampier w Australii Zachodniej na dystansie 25 kilometrów rozciąga się prawdziwy prehistoryczny skarb – rejon Walmadany to tysiące odcisków stóp dinozaurów liczących ok. 130 milionów lat i dostępnych tylko podczas odpływu.
     

  • Odkryto najstarsze skamieniałości form życia

    Pozostałości mikroorganizmów liczące sobie co najmniej 3,77 miliarda lat odkrył międzynarodowy zespół badawczy pod kierunkiem naukowców z University College of London. To jedna z absolutnie najstarszych form życia na Ziemi.

  • Przedwczoraj Pangea, pojutrze Amazja – rzecz o tektonice i superkontynentach

    Każdy, kto interesował się w jakimś okresie swojego życia dinozaurami, zna zapewne nazwę „Pangea”. To jeden z kilku superkontynentów, które istniały w dziejach Ziemi. Próba rekonstrukcji superkontynentów zarówno minionych, jak i tych przyszłych znajduje się w sferze zainteresowań wielu badaczy. Nie da się jednak mówić o ich tworzeniu się i rozpadaniu bez przybliżenia teorii tłumaczących wędrówkę kontynentów.

  • Kolejna hipoteza przebiegu wymierania kredowego: winne związki siarki

    Cząsteczki związków siarki, a nie jak dotychczas sądzono pyły utworzyły powłokę, która nie przepuszczając światła słonecznego, doprowadziła do wymierania kredowego i usunięcia gadów mezozoicznych z powierzchni Ziemi.

Strona 1 z 2