Ze świata nauki

Pod koniec lipca 2025 roku w Japonii (pod szczytem Nijuugo w prefekturze Gifu) zakończono prace przy drążeniu olbrzymiej groty, w której zostanie zainstalowany największy na świecie detektor neutrin – Hyper-Kamiokande (Hyper-K). Ultraduży wodny detektor promieniowania Czerenkowa nowej generacji ma być następcą Super-Kamiokande, znajdującego się w kopalni niedaleko miejscowości Kamioka w Japonii.

Astronomowie stworzyli największą jak dotąd kosmiczną mapę 3D kwazarów, czyli jasnych i aktywnych centrów galaktyk zasilanych przez supermasywne czarne dziury. Mapa przedstawia lokalizację około 1,3 miliona kwazarów w przestrzeni i czasie, przy czym najdalsze z nich świeciły jasno, gdy Wszechświat miał zaledwie 1,5 miliarda lat.

 Podczas gdy wiele osób na całym świecie 31 października przebiera się za czarownice lub szkielety albo dekoruje swoje domy dyniami, pajęczynami i duchami, są tacy ludzie, którzy świętują dzień czegoś jeszcze bardziej dziwacznego – ciemnej materii. Od 2017 roku różne instytucje organizują w październiku wydarzenia z okazji Dnia Ciemnej Materii.

Nowe teleskopy kosmiczne NASA i ESA, Roman i Euclid, będą badać ciemną energię. Euclid ma zostać uruchomiony już w lipcu 2023 roku, do maja 2027 roku do Euclida dołączy Nancy Grace Roman Space Telescope. Zadaniem sond będzie zbadanie, dlaczego ekspansja Wszechświata przyspiesza.

Materia została schłodzona do temperatury 3 miliardów razy niższej niż temperatura przestrzeni międzygwiezdnej! Jest zimniej niż w najgłębszych głębinach kosmosu, z dala od wszelkich gwiazd.

Kluczem do zrozumienia pochodzenia i losów Wszechświata może być pełniejsze zrozumienie próżni. Dlaczego? Zachęcamy do przeczytania recenzji artykułu Charliego Wooda pt. "How the Physics of Nothing Underlies Everything", który ukazał się 9 sierpnia 2022 roku w "Quanta Magazine".  

Od czasów przed Wielkim Wybuchem do dzisiaj Wszechświat przechodził przez wiele epok. Ciemna energia zwiastuje ostatnią.

Po 24 grudnia 2021 roku (data startu była już kilkakrotnie przesuwana i wciąż jest niepewna) z centrum kosmicznego w Gujanie Francuskiej wystartuje rakieta Ariane 5, która wyniesie na orbitę Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, najnowocześniejszy i najpotężniejszy teleskop kosmiczny na świecie. Jego zadaniem będzie badanie kosmicznej historii Wszechświata – od naszego Układu Słonecznego po najdalsze możliwe do zaobserwowania galaktyki. 

„Rozwój technologii grawitacji kwantowej może podnieść nas do rangi cywilizacji klasy A zdolnej do stworzenia wszechświata niemowlęcego” – twierdzi prof. Avi Loeb, astrofizyk z Uniwersytetu Harwarda, autor książki „Pozaziemskie. Pierwsze ślady życia rozumnego poza Ziemią” w swoim artykule opublikowanym 15 października 2021 roku w "Scientific American". 

Zespół astronomów, którego trzon stanowili badacze z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Davis, przedstawił dowody na to, że Wszechświat rozszerza się inaczej, znacznie gwałtowniej, niż dotąd zakładano. Obliczenia astronomów były możliwe między innymi dzięki zastosowaniu technologii optyki adaptatywnej. 

Biorąc pod uwagę, że wszystko zaczęło się od osobliwości, nie powinno być zaskoczeniem, że liczba fotonów wyprodukowanych przez Wszechświat od samego początku jego istnienia jest skończona. Ale znacznie bardziej zaskakujące jest to, że zespół astrofizyków zdołał je policzyć.

Połowa atomów, z których składa się cały otaczający nas świat to „międzygalaktyczni intruzi”. Nie inaczej jest więc z nami samymi. Jak pokazują najnowsze symulacje, duże galaktyki, takie jak Droga Mleczna, połowę swojej materii czerpią z sąsiadujących z nimi gwiezdnych gromad, odległych nawet do stu milionów lat świetlnych.

Badacze z Uniwersytetu w Zurychu za pomocą potężnego superkomputera wykonali symulację formowania się całego Wszechświata. Gigantyczny katalog zawiera około 25 miliardów wirtualnych galaktyk i został wygenerowany z dwóch bilionów elementów. Umożliwia on przygotowanie eksperymentów, które będą przeprowadzane na pokładzie satelity Euclid. Satelita wystartuje w 2020 roku, a jej zadaniem będzie wgłębianie się w naturę ciemnej materii i ciemnej energii.

Od 20 lat fizycy wiedzą, że ekspansja Wszechświata przyspiesza, jak gdyby jakaś dziwaczna ciemna energia nadmuchiwała przestrzeń niczym balon. Rzeczywiście, przyjęty powszechnie model kosmologiczny zakłada, że 69% Wszechświata stanowi ciemna energia. Ale może jednak nie potrzeba żadnej tajemniczej energii do wyjaśnienia ekspansji Wszechświata?  

Najnowsze badania naukowców z Wielkiej Brytanii, Kanady i Włoch dostarczyły pierwszych obserwacyjnych dowodów na to, że nasz Wszechświat może być rozległym i skomplikowanym hologramem. 

Międzynarodowy zespół astronomów VIPERS, w którego skład wchodzą polscy naukowcy, zaprezentował w połowie grudnia 2016 roku największą trójwymiarową mapę Wszechświata sprzed 7 mld lat.

Budowany obecnie Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (ang. James Webb Space Telescope, JWST), który ma być następcą Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, będzie największym, najnowocześniejszym, najbardziej złożonym i najbardziej kosztownym teleskopem w kosmosie .

30 grudnia 1924 roku Edwin Hubble ogłosił odkrycie istnienia innych galaktyk niż Droga Mleczna.

Astronomowie z największego na świecie interferometru radiowego ALMA znajdującego się na Pustyni Atacama (Chile) odkryli ogromne skupisko „niemowlęcych” galaktyk znajdujących się 11,5 mld lat świetlnych od Ziemi. Młode galaktyki wydają się znajdować na węzłach gigantycznych włókien w sieci ciemnej materii.