Ze świata nauki

W 2031 roku w stronę Wenus wyruszy misja Europejskiej Agencji Kosmicznej EnVision. Orbiter ma dostarczyć kompleksowy obraz Wenus i wyjaśnić, dlaczego siostrzane planety –Wenus i Ziemia – ewoluowały w tak różny sposób. Misja będzie badać atmosferę, powierzchnię i wnętrze planety oraz wzajemne oddziaływania między nimi.

W ramach misji Axiom 4 na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS), w której bierze udział polski astronauta dr inż. Sławosz Uznański-Wiśniewski, będzie realizowanych 13 eksperymentów naukowych opracowanych przez polskie firmy i uczelnie wyższe. Wśród badań, które przeprowadzi polski astronauta, znajdzie się min. projekt Yeast TardigradeGene, w który zaangażowani są naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Na 10 czerwca 2025 roku przesunięto start misji Axiom-4 na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS), w której ramach odbędzie się pierwsza polska misja technologiczno-naukowa IGNIS. W skład czteroosobowej załogi wchodzą: Peggy Whitson (Stany Zjednoczne, dowódca), Shubhanshu Shukla (Indie, pilot), Sławosz Uznański-Wiśniewski (Polska, specjalista misji) oraz Tibor Kapu (Węgry, specjalista misji). W ramach misji Polak przeprowadzi 13 eksperymentów opracowanych przez polskie firmy i uczelnie wyższe. Zakres badań będzie szeroki i obejmie m.in. zdrowie astronautów, mikrobiom, nowe materiały oraz technologie, w tym wykorzystanie sztucznej inteligencji. Wśród badań, które przeprowadzi polski astronauta, znajdzie się projekt AstroMentalHealth opracowany przez zespół naukowców z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Europejska misja kosmiczna Biomass zmierzy ilość biomasy drzewnej w lasach na całym świecie. Ma to ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia cyklu węglowego Ziemi i zmian klimatu.

Na 4 grudnia 2024 roku, zaplanowano start dwóch satelitów misji Proba-3 z Centrum Kosmicznego Satish Dhawan w Indiach. W tworzeniu tej badawczo-eksperymentalnej misji Europejskiej Agencji Kosmicznej wzięło udział siedem polskich firm i instytucji.

7 października 2024 roku statek kosmiczny Europejskiej Agencji Kosmicznej – pierwszy przeznaczony do obrony planetarnej – opuścił Ziemię. Misja Hera zmierza do wyjątkowego celu. Wśród ponad 1,3 miliona znanych asteroid w Układzie Słonecznym tylko orbita jednego ciała została przesunięta w wyniku działań człowieka. Misja ma na celu zbadanie konsekwencji przeprowadzonego impaktu i potencjalnego zagrożenia wynikającego dla naszej planety z powodu orbity kolizyjnej jakiegoś ciała, np. asteroidy

Arktyka ociepla się szybciej niż jakiekolwiek inne miejsce na Ziemi. Lód i śnieg topnieją, a arktyczny lód morski kurczy się. Zmiany te mają istotne implikacje dla całego ekosystemu morskiego Arktyki. 

Analizując ogromne zasoby danych zebranych przez sondę Gaia, naukowcy odkryli „uśpioną” dużą czarną dziurę o masie prawie 33 razy większej od masy Słońca. Ukrywała się w gwiazdozbiorze Orła (Aquila), blisko 2000 lat świetlnych od Ziemi. Jest to pierwszy przypadek, gdy tak duża czarna dziura pochodzenia gwiezdnego została zauważona w obrębie Drogi Mlecznej. Do tej pory czarne dziury tego typu obserwowano jedynie w bardzo odległych galaktykach. 

Astronomowie stworzyli największą jak dotąd kosmiczną mapę 3D kwazarów, czyli jasnych i aktywnych centrów galaktyk zasilanych przez supermasywne czarne dziury. Mapa przedstawia lokalizację około 1,3 miliona kwazarów w przestrzeni i czasie, przy czym najdalsze z nich świeciły jasno, gdy Wszechświat miał zaledwie 1,5 miliarda lat.

Na 17 stycznia 2024 roku zaplanowano start misji Axiom 3 (Ax-3) na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). Weźmie w niej udział astronauta projektowy ESA Marcus Wandt ze Szwecji. Spędzi na orbicie 14 dni, prowadząc badania w warunkach mikrograwitacji i działania edukacyjne. Będzie piątym astronautą ESA, który poleci na statku kosmicznym Dragon. Załoga Ax-3 składająca się z czterech astronautów zostanie wystrzelona w kosmos na rakiecie Falcon 9 firmy SpaceX.

Co przyniesie rok 2024 w dziedzinie badań i eksploracji kosmosu? Europejska Agencja Kosmiczna właśnie ogłosiła, że będzie obfitował w liczne starty.

Astronomowie z Europejskiej Agencji Kosmicznej, opierając się na badaniach prowadzonych dzięki Kosmicznemu Teleskopowi Jamesa Webba, dowiedli, że skaliste planety podobne do naszej mogą powstawać w znacznie bardziej ekstremalnym środowisku, niż zakładano, charakteryzującym się wysokim promieniowaniem ultrafioletowym, które istotnie skraca czas istnienia dysku gwiezdnego.

Nowe teleskopy kosmiczne NASA i ESA, Roman i Euclid, będą badać ciemną energię. Euclid ma zostać uruchomiony już w lipcu 2023 roku, do maja 2027 roku do Euclida dołączy Nancy Grace Roman Space Telescope. Zadaniem sond będzie zbadanie, dlaczego ekspansja Wszechświata przyspiesza.

Prace nad powrotem na Księżyc i startem załogowej misji na Marsa nabierają tempa. Jednym z ich etapów jest budowa stacji okołoksiężycowej w ramach programu Gateway. 

2 czerwca 2003 roku wystartowała misja Mars Express. Od czasu rozpoczęcia operacji naukowych w 2004 roku, Mars Express dostarczył zapierających dech w piersiach widoków Marsa w trzech wymiarach, wykonał kompletną mapę składu chemicznego atmosfery, zbadał księżyc Marsa Fobosa i prześledził historię wody na Czerwonej Planecie, wykazując, że Mars kiedyś miał warunki środowiskowe, które mogły być wystarczające dla powstania życia.

Bezzałogowa misja kosmiczna Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) Mars Express wystartowała 2 czerwca 2003 roku. Do Czerwonej Planety dotarła w grudniu 2003 roku. Od tego czasu, przez niemal dwie dekady nieprzerwanie działa, prowadzi badania i obserwacje czwartej planety w Układzie Słonecznym, dostarczając nie tylko spektakularnych zdjęć, ale przede wszystkim odkrywając tajemnice przeszłości i teraźniejszości planety.

Na ostatniej prostej są przygotowania do startu misji Europejskiej Agencji Kosmicznej Jupiter Icy Moons Explorer JUICE, której celem jest przeprowadzenie szczegółowych obserwacji największej planety Układu Słonecznego i jej trzech dużych księżyców mających oceany – Ganimedesa, Kallisto i Europy. Start planowany jest na 13 kwietnia 2023 roku.

Przedstawiamy najważniejsze odkrycia i dokonania Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba w roku 2022 według portalu Space.com. Teleskop Webba, wystrzelony na orbitę pod koniec 2021, jest najsprawniejszym narzędziem obserwacji Wszechświata, jaki dotąd stworzyła ludzkość.

Przedstawiamy najważniejsze odkrycia i dokonania Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba w roku 2022 według portalu Space.com. Teleskop Webba, wystrzelony na orbitę pod koniec 2021, jest najsprawniejszym narzędziem obserwacji Wszechświata, jaki dotąd stworzyła ludzkość.