Ze świata nauki

Masaki Kashiwara, japoński matematyk, otrzymał tegoroczną Nagrodę Abela, która nazywana jest matematycznym Noblem. W uzasadnieniu podkreślono jego zasługi w dziedzinie analizy algebraicznej.

Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 2024 otrzymali wspólnie Victor Ambros i Gary Ruvkun za odkrycie mikroRNA i jego roli w posttranskrypcyjnej regulacji genów.

Tegoroczne ogłoszenie laureatów Nagrody Nobla w poszczególnych dziedzinach odbędzie się w dniach 7–14 października 2024 roku.

4 października 2023 roku Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie Chemii. Nagroda trafiła do Moungi'ego G. Bawendi, Louisa E. Brusa i Alexeia I. Ekimova za „odkrycie oraz syntezę kropek kwantowych”. Przedstawiamy komunikat Akademii.

Komitet Noblowski w Instytucie Karolinska przyznał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny wspólnie dla Katalin Karikó i Drew Weissmana za odkrycia dotyczące modyfikacji zasad nukleozydowych, które umożliwiły opracowanie skutecznych szczepionek mRNA przeciwko COVID-19.

Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za rok 2022 przyznano trojgu naukowców – Carolyn R. Bertozzi, Mortenowi Meldalowi i Barremu Sharplessowi – za rozwój technologii click chemistry i chemii bioortogonalnej.

Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła trzech laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za 2022 rok: Alain Aspect, John F. Clauser i Anton Zeilinger „za eksperymenty ze splątanymi fotonami, ustalenie naruszenia nierówności Bella i pionierską informatykę kwantową”.

Królewska Szwedzka Akademia Nauk postanowiła przyznać Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki 2021 Syukuro Manabe z Princeton University w USA, Klausowi Hasselmannowi z Max Planck Institute for Meteorology w Hamburgu w Niemczech oraz Giorgio Parisi z Sapienza University of Rome we Włoszech. Wspólne uzasadnienie brzmi: „za przełomowy wkład w nasze zrozumienie złożonych systemów fizycznych”.

Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii przyznano w 2021 roku za "odkrycie receptorów temperatury i dotyku". Szwedzka Akademia Nauk wyróżniła dwóch badaczy (każdego po połowie). Nagrodę otrzymali David Julius z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco i Ardem Patapoutian z Howard Hughes Medical Institute w La Jolla (USA). Zapraszamy do lektury uzasadnienia przyznanej nagrody.

Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii otrzymały Emmanuelle Charpentier i Jennifer A. Doudna za odkrycie metody edycji genów CRISP/Cas9. Tegoroczna nagroda jest wyjątkowa z kilku względów. Po pierwsze, wyróżnienie dotyczy niezwykle istotnego, ale też kontrowersyjnego narzędzia, które zrewolucjonizowało genetykę i otworzyło wiele drzwi medycynie, a niedawno doprowadziło do narodzin dwóch dzieci o zmodyfikowanym genomie. Po drugie, co wciąż niestety wyjątkowe, otrzymały je dwie kobiety.

Komitet Noblowski ogłosił laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 2020. Wspólną nagrodę otrzymali Harvey J. Alter, Michael Houghton i Charles M. Rice za odkrycie wirusa zapalenia wątroby typu C.

30 sierpnia 1871 roku urodził się Ernest Rutherford, noblista w dziedzinie chemii z 1908 roku, odkrywca promieniowania radioaktywnego i badacz, który dowiódł istnienia jądra atomowego.

Królewska Szwedzka Akademia Nauk zdecydowała o przyznaniu Nagrody Nobla z fizyki w 2019 roku za wkład w nasze rozumienie zmieniającego się Wszechświata i miejsca Ziemi w Kosmosie. W połowie dla Jamesa Peeblesa z Prinston University za teoretyczne odkrycia w kosmologii fizycznej, a druga połowa wspólnie dla Michela Mayora i Didera Queloza z Uniwersytetu Genewskiego za odkrycie egzoplanety orbitującej wokół gwiazdy tego samego typu co Słońce.

Komitet Noblowski 7 października zdecydował o przyznaniu Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny za rok 2019. William G. Kaelin, Jr., Sir Peter J. Ratcliffe i Gregg L. Semenza zostali uhonorowani tą najważniejszą w świecie nauki nagrodą za odkrycie, jak komórki komórki wyczuwają i adaptują się do dostępności tlenu w środowisku.

Nowotwory są jednym z największych wyzwań medycznych naszych czasów. Laureaci tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny - James P. Allison i Tasuku Honjo - dokonali wielkiego postępu w walce z tą chorobą, odkrywając, jak stymulować układ odpornościowy, by sam skuteczniej bronił się przed rakiem. Niezwykła wartość tego odkrycia polega na tym, że zamiast inwazyjnych, niebezpiecznych i wyczerpujących metod, przygotowuje się organizm by sam walczył z nowotworem.

Nagroda Nobla przyznawana jest już od 117 lat. Powołana w testamencie Alfreda Nobla, wynazlazcy dynamitu, ma dłuższą tradycję niż jakiekolwiek naukowe wyróżnienie. Jest też starsza niż amerykańskie Oskary. Pierwsze „Noble” rozdano niewiele później niż pierwsze (nowożytne) medale olimpijskie. Warto przyjrzeć się, skąd pochodzi ta niezwykła idea.

Nagroda Nobla to najbardziej znane, niezwykle prestiżowe i bardzo cenne wyróżnienie, przyznawane dla osób zasłużonych dla rozwoju nauki, dla pokoju na świecie i w twórczości literackiej.

5 października Komitet Noblowski ogłosił swój werdykt w sprawie tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie chemii. Tegoroczną nagrodę otrzymali: Jean-Pierre Sauvage, J. Fraser Stoddart oraz Bernard L. Feringa za "zaprojektowanie i syntezę maszyn molekularnych", na przykład sztucznych mięśni czy miniaturowych silniczków, niezbędnych do rozwoju nanotechnologii.