Ze świata nauki

W świecie sztuki na początku XX wieku pojawiło się wiele ciekawych zwrotów akcji. Źródłem przeżycia artystycznego stało się m.in. doświadczenie oparte na zaangażowaniu wszystkich zmysłów, nie tylko wzroku. Twórczość artystyczna coraz śmielej przekraczała tradycyjną, muzealną barierę „proszę nie dotykać”, zapraszając odbiorców do doświadczeń haptycznych, smakowych czy zapachowych. Ta zmiana w języku sztuki stawia przed nami nowe wyzwania interpretacyjne, jednocześnie otwierając drzwi do głębszego, bardziej immersyjnego przeżycia. Jak zatem odczytywać dzieła, które komunikują się z nami poprzez trwające tylko chwilę bodźce? Okazuje się, że kluczem są wspólne kody kulturowe i pokoleniowe, które pozwalają budować narrację opartą na wspomnieniach. Opowiada o nich dr Agata Cowan-Stronciwilk z Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, której badania zainspirowały artystkę Patrycję Machałek, autorkę projektu „Niesmaczne”.

– Najłatwiej powiedzieć, czym ten system nie jest – mówi mgr Emilie Szwajnoch z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, rozpoczynając rozmowę o chińskim Systemie Zaufania Społecznego. Zdążył on już obrosnąć wieloma mitami, a te dużo bardziej niż prawdę odzwierciedlają miks naszych lęków wobec ciągle rosnącej potęgi Państwa Środka i nowoczesnych technologii jako takich. W internecie powstało już dotąd wiele fake newsów związanych z działaniem systemu. Jeden z nich stwierdza, że zbyt długie granie w gry komputerowe może skutkować karą w postaci zakazu zakupu biletu lotniczego.

W grudniu na łamach „Gazety Krakowskiej” w dzień Wigilii ukazał się artykuł o dwojgu ludziach w kryzysie bezdomności i psie. Mężczyzna i kobieta nie skorzystali z noclegowni, ponieważ, jak twierdzili, nie mogliby tam być razem, a psa musieliby oddać do schroniska. Czas świąt planowali spędzić więc w namiocie przy jednym z krakowskich zalewów. Komentujący w mediach społecznościowych podzielili się na dwa obozy. Jedni podkreślali, że nie brakuje pracy i że trzeba się tylko „ogarnąć”, ale problemem jest alkohol. Drudzy ruszyli z pomocą. Dr Bożena Zasępa z Wydziału Nauk Społecznych badająca sytuację osób w kryzysie bezdomności, mówi: „Ani pomoc instytucjonalna, ani dobre rady oparte głównie na stereotypach, ani wreszcie okołoświąteczne zrywy dobroczynności nie przybliżają nas do realnej pomocy osobom, które znalazły się w takiej sytuacji. A będzie ich prawdopodobnie coraz więcej”.

Cieszyński Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego gromadzi jedyne w Polsce i Europie zbiory materiałów etnograficznych dotyczące polskiej kultury wiejskiej drugiej połowy XX wieku. Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego (PAE) – bo o nim mowa – zawiera wielotysięczne kwestionariusze, ankiety, fotografie, mapy oraz inne archiwalia stanowiące istotną część polskiego dorobku etnologicznego. Większość z nich to papierowe notatniki, które z czasem zaczęły ulegać stopniowej degradacji. Jedynym sposobem zabezpieczenia się przed utratą tych danych jest ich stopniowa digitalizacja, opracowanie naukowe oraz publikacja na platformie Cyfrowe Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego (www.archiwumpae.us.edu.pl).

Gdy pada termin "rewitalizacja", to najczęściej myślimy o dużych zniszczonych przestrzeniach miejskich, które próbuje się przywrócić do życia. Tymczasem pojęcie to może również odnosić się do języka. 

7–9 grudnia 2024 roku w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach będzie się odbywała 8. edycja Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice. 

Dr Katarzyna Brzoza-Kolorz z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego bada obraz kobiet w świecie polityki z perspektywy przekazów medialnych. Jak podkreśla, nie jest to wierne odzwierciedlenie rzeczywistości przed- i powyborczej zamykanej bardzo często w liczbach, lecz analiza reinterpretacji owej rzeczywistości w artykułach publikowanych na łamach kilku wybranych polskich tygodników. Przyglądając się temu przekazowi, opowiada m.in. o koncepcji przywództwa transformacyjnego Donatelli Campus, który mógłby wpłynąć na zmianę kultury politycznej w naszym kraju.

12 października 2024 roku Uniwersytet Śląski w Katowicach otwiera swoje pracownie i sale warsztatowe, aby po raz kolejny pokazać siłę nauki. W ramach obchodów Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024 (EMNK 2024) uczelnie publiczne organizują obchody Nocy Naukowców pod hasłem „Śląska Moc Naukowców”. 

Od 9 do 14 września 2024 roku Uniwersytet Śląski, lider Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki będzie gospodarzem dwóch prestiżowych wydarzeń – EUCYS oraz EU TalentOn, którym towarzyszyć będzie hasło „Bright young minds”. Stolica Górnego Śląska po raz pierwszy w historii będzie gościć najbardziej uzdolnione młode umysły, które przez trzy dni będą rywalizować i współpracować nad rozwiązaniami najbardziej skomplikowanych globalnych wyzwań.

Internet jest miejscem, które nie tylko umożliwia swobodną wymianę informacji. Może też być narzędziem służącym skutecznemu rozsiewaniu propagandy i manipulowaniu faktami. Na przykładzie wieloletniej wojny informacyjnej pomiędzy Chińską Republiką Ludową a Republiką Chińską możemy zobaczyć, jakie praktyki dezinformacji są szczególnie efektywne, ale też w jaki sposób możliwa jest ochrona przed fałszywymi treściami.

Jeden z najwyższych wskaźników bezrobocia na świecie, rosnące rozwarstwienie społeczne pokrywające się z nierównościami na tle etnicznym. Do tego rozdrobniona scena polityczna i utrzymujące się niepokoje wśród mieszkańców. Republika Południowej Afryki obchodzi w tym roku 30. rocznicę zniesienia apartheidu, ale zamiast atmosfery radości i dumy obywatelom towarzyszy rozczarowanie i zmęczenie brakiem perspektyw.

Najważniejsze naukowe wydarzenie roku 2024 odbywać się będzie od 12 do 15 czerwca w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. W związku z przyznanym tytułem Europejskiego Miasta Nauki Katowice będą gospodarzem EuroScience Open Forum (ESOF2024) – konferencji organizowanej co dwa lata w kolejnym europejskim mieście, mającej na celu zaoferowanie społeczności naukowej i lokalnej platformy do interdyscyplinarnej i przekrojowej debaty dotyczącej największych wyzwań stojących dziś przed człowiekiem i światem. Udział w wydarzeniu jest bezpłatny.

14 maja 2024 roku o godz. 17.30 odbędzie się spotkanie Klubu Myśli Ekologicznej. Miejscem wydarzenia będzie Muzeum Hutnictwa w Chorzowie (ul. Metakowców 4a). Spotkanie będzie również transmitowane online. 

7. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE odbędzie się w dniach 9–11 grudnia 2023 w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach pod hasłem: "Nauka da nam przyszłość". Jak co roku na festiwalu znajdą się przystanki Przystanku Nauka. Zapraszamy!

Zasoby naturalne zawsze były przyczyną konfliktów, wyzysku a nawet wojen. Dziś jednym z kluczowych zasobów są tak zwane pierwiastki ziem rzadkich. Katalońscy badacze opracowali mapę trudnych sytuacji społecznych na świecie, powstałych właśnie na obszarach, gdzie występują te pierwiastki.

3 października 2023 roku w Zagłębiowskiej Mediatece (ul. Kościelna 11, Sosnowiec) odbędzie się 87. spotkanie Klubu Myśli Ekologicznej. Wydarzenie będzie również transmitowane online.

Żyjemy w czasach deficytu kontaktu z naturą. Wielu z nas nie jest tego świadomych. Szybkie tempo życia, internet, media społecznościowe spowodowały, że oddaliliśmy się od przyrody.

W listopadzie 2022 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych podała, że na Ziemi żyje już 8 miliardów ludzi. Ta liczba robi wrażenie, biorąc pod uwagę, że jeszcze w 1950 roku było nas „tylko” 2,5 miliarda. Według szacunków ONZ szczyt globalnej populacji ma przypaść na rok 2086, kiedy naszą planetę ma zamieszkiwać aż 10,4 miliarda osób. Kwestii potencjalnego przeludnienia Ziemi postanowiliśmy się przyjrzeć przy okazji przypadającego 11 lipca Światowego Dnia Ludności.

Wbrew tradycyjnym opiniom, we wielu społecznościach zbieracko-łowieckich – dawnych i współczesnych – kobiety były nie mniej zaangażowane w myślistwo jak mężczyźni. Dowody na to, archeologiczne i etnograficzne, opublikowano w czasopiśmie PLoS One.