Ze świata nauki

Nieustannie prowadzone są badania naukowe mające na celu znalezienie skutecznych leków przeciw wirusowi HIV. Zespół badaczy wynalazł dwa nowe związki, które mogłyby zostać wykorzystane w takich farmaceutykach.

Naukowcy odkryli, że pochodna [60]fullerenu może być nośnikiem dla farmaceutyków, które są wykorzystywane w terapiach raka trzustki.

Od wieków krążą legendy na temat przyczyn śmierci polskich władców. Niektóre hipotezy podsuwali już kronikarze, wpisując je w scenariusz krążących w owym czasie teorii spiskowych. Wiele z nich dotyczyło Barbary Radziwiłłówny, która według jednych historyków miała być otruta przez nienawidzącą ją królową Bonę, inni przychylali się do głośnych intryg i chorobie wenerycznej przypisywali powód śmierci ukochanej żony Zygmunta II Augusta. Okazuje się jednak, że wiedza sprzed 600 lat wcale nie jest aż tak znikoma, aby nie można było dotrzeć do prawdy.

Nasz mózg posiada niezwykłą umiejętność selekcjonowania tego, co słyszy. W tłumie ludzi i pośród wielu rozmów potrafimy wyłączyć szum i skupić się na tylko jednej wypowiedzi. Jak udało się ustalić, proces polega na tym, że tylko wybrane dźwięki przetwarzamy na głoski (fonemy, jak mówią neuronaukowcy), czyli jednostki mowy, z których budowane są wyrazy. W ten sposób wyselekcjonowane dźwięki zmieniamy w słowa, podczas gdy reszta pozostaje tylko dźwiękowym tłem.

Szacuje się, że niemalże co druga osoba na świecie może mieć podwyższony poziom cholesterolu w osoczu krwi, co z kolei przyczynia się do wielu chorób układu krążenia. 

Piąta edycja Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE będzie inna niż dotychczasowe: ŚFN zainauguruje w sobotę 9 października uroczystą galą otwarcia, 10 października festiwal będzie odbywał się na terenie kampusu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz wzdłuż bulwarów Rawy, a od 11 do 15 października online. Jak co roku Przystanek Nauka objął patronat nad 5. Śląskim Festiwalem Nauki KATOWICE. Będzie nas można spotkać na dwóch przystankach stacjonarnych.

Po raz dziesiąty przyznano Breakthrough Prize – nagrody dla naukowców zmieniających świat, warte 3 miliony dolarów. Nagrody rozdawane są w trzech dziedzinach – naukach o zdrowiu, fizyce teoretycznej i matematyce. 9 września nagrodzono badaczy, których wieloletnia praca umożliwiła szybkie opracowanie szczepionek mRNA przeciw COVID-19, twórców superszybkiego zegara atomowego, bez którego niemożliwe by było odkrycie fal grawitacyjnych, i matematyka, rozwijającego teorię wiązek.

Dzięki geologicznym narzędziom medycy mogą lepiej przyjrzeć się procesowi powstawania w organizmie kamieni nerkowych. To szansa na znalezienie skutecznego sposobu leczenia dotkliwej choroby.

Osoby, które zaszczepiły się dwoma różnymi szczepionkami – Pfizer i Astra Zeneca – zamiast dwoma dawkami jednej z nich, częściej cierpiały z powodu lekkich efektów ubocznych, przypominających słabe przeziębienie lub grypę. NIe miały poważniejszych objawów, a jedynie występowały one częściej.

Naukowcy z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach od wielu lat projektują urządzenia, które z powodzeniem mogą być wykorzystywane na przykład w rehabilitacji pacjentów.

Czy Neandertalczyk, najbliższy krewny współczesnego człowieka, potrafił mówić i rozumiał przedstawicieli Homo sapiens? Wiele wskazuje na to, że tak. Najnowsze badania międzynarodowego, interdyscyplinarnego zespołu dowodzą, że jego narządy mowy i słuchu były do tego przygotowane.

Od prawie roku zmagamy się z konsekwencjami pojawienia się koronawirusa SARS-CoV-2 wywołującego groźną chorobę o nazwie COVID-19. Dzięki mobilizacji naukowców na całym świecie opracowana została szczepionka. Czym są szczepionki, jak działają i czy należy się ich bać, wyjaśnia dr Katarzyna Kasperkiewicz, immunolog z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Szczepionka wywołuje w naszym organizmie produkcję przeciwciał, potrafiących unieszkodliwić wybrany patogen, na przykład wirusa. Takie same przeciwciała produkujemy po zakażeniu, ale dzięki szczepionce unikamy efektów choroby. Możemy też bezpiecznie zaszczepić dużą część społeczeństwa, tworząc w ten sposób odporność zbiorową.

Od 5 do 12 października Królewska Szwedzka Akademia Nauk, Akademia Szwedzka i Norweski Komitet Noblowski przyznają Nagrody Nobla w sześciu dziedzinach: fizjologia lub medycyna, fizyka, chemia, literatura, Pokojowa Nagroda Nobla i ekonomia. Zapraszamy do zapoznania się z kalendarium tego wydarzenia. Na bieżąco będziemy relacjonować i komentować dla Państwa kolejne nagrody.

Co roku we wrześniu Uniwersytet Śląski otwiera swój kampus w Katowicach dla uczniów i nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych w ramach Uniwersyteckiego Miasteczka Naukowego. To wydarzenie, na które zaproszone są zorganizowane grupy. Na mapie kampusu pojawia się kilka przystanków naukowych, co roku oferujących inne interaktywne wykłady z wybranej dziedziny. Są to: „Osobliwości Świata Fizyki”, „Biorobotyka” oraz „Niesamowita historia ludzkości”. Uczniowie mogą uczestniczyć w kilku wykładach, prowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Śląskiego oraz pracowników innych placówek naukowo-badawczych ze Śląska. W wykładach Uniwersyteckiego Miasteczka Naukowego co roku bierze udział ok. 17 tysięcy uczniów!

Śmiertelność mężczyzn z powodu koronawirusa jest 1,7 razy większa niż kobiet. Chociaż w samym zakażeniu przez SARS-CoV-2 nie widać znaczących różnic - a nawet w przypadku Korei, gdzie badano dużą część populacji więcej zakażonych było kobiet - to okazuje się, że wrodzony i nabyty układ odpornościowy mężczyzn jest na COVID-19 znacznie słabiej przygotowany. Może to oznaczać, że mężczyźni i kobiety będą mieli różne szczepionki, kiedy już doczekamy się ich opracowania.

Specjalne środki ochronne znacząco ograniczyły rozprzestrzenianie się nowego koronawirusa – dowodzą naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, którzy przeprowadzili badania dotyczące działań podjętych w sześciu krajach mocno dotkniętych epidemią: w Chinach, Korei Południowej, Iranie, USA oraz we Włoszech i Francji. Bez ich wprowadzenia zdaniem badaczy do końca kwietnia chorych byłoby ponad 500 milionów ludzi.

Żyjemy w czasach, w których niespodziewanie przychodzi nam przeżywać to, z czym mierzyli się nasi przodkowie. Na całym świecie mamy świetnie wyposażone nowoczesne laboratoria medyczne, wybitnych naukowców, potrafimy wysłać człowieka w kosmos, ale wobec niewidzialnych wirusów czy bakterii ciągle jesteśmy bezradni, jak ludzie w średniowieczu.

Dwa typy komórek w nosie – komórki kubkowe i komórki rzęskowe – zostały zidentyfikowane jako prawdopodobny punkt startowy infekcji koronawirusem SARS-CoV-2. Odkrycie może pozwolić lepiej zrozumieć jak rozprzestrzenia się patogen. Opublikowane badania są częścią wielkiego projektu Human Cell Atlas.

Komórki rakowe rujnują organizm chorej osoby. Ale – o czym nie każdy wie – walczą także między sobą. Czy fakt ten można wykorzystać w terapii? Sprawdzić postanowili to matematycy z amerykańskiego Cornell University, wykorzystując do tego teorię gier. Wyniki ich badań pokazują, że odpowiednie sterowanie tą rywalizacją być może pozwoli na uzyskanie takiego samego efektu przy mniejszym nakładzie chemioterapii.