Ze świata nauki

W latach 60. XX wieku znalazła się w projekcie Mercury 13, nie poleciała jednak w kosmos. Udało się to dopiero 20 lipca 2021 roku na pokładzie New Shepard. 82-letnia Wally Funk została zaproszona do misji komercyjnej przez miliardera Jeffa Bezosa.

29 lipca 1958 roku powstała Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej (National Aeronautics and Space Administration, NASA), amerykański cywilny program kosmiczny i światowy lider w eksploracji przestrzeni kosmicznej. 

Alarmujący trend – jak wynika z badań przedstawionych czasopiśmie Geophysical Research Letters, nasza planeta zatrzymuje obecnie o wiele więcej ciepła niż miało to miejsce zaledwie kilkanaście lat temu – w tym czasie bilans nierówności energetycznej podwoił się. To znaczy wprost, że ocieplenie się globalnego klimatu przyspiesza w zastraszającym tempie. Tendencję wspierają działania człowieka i naturalne procesy pogodowe.

Po 203 dniach w przestrzeni kosmicznej i przebyciu 472 milionów kilometrów największy, najnowocześniejszy łazik NASA wylądował bezpiecznie w Kraterze Jezero na Marsie. Wszystko przebiegło zgodnie z planem. Teraz rozpoczyna się właściwa misja – eksploracja planety w poszukiwaniu śladów wody i życia.

Już tylko godziny dzielą nas od  lądowania nowej sondy kosmicznej na Czerwonej Planecie. Po pokonaniu prawie 470 milionów km, 18 lutego 2021 roku łazik Perseverance NASA kończy swoją podróż na Marsa. Aby jednak znaleźć się na powierzchni planety, musi przetrwać ostatnią trudną i niebezpieczną fazę – wejścia, zejścia i lądowania.

NASA pracuje nad nową misją kosmiczną – Psyche, której start planowany jest na sierpień 2022 roku. Jej celem będzie zbadanie bogatej w metale asteroidy Psyche 16. To jedna z większych planetoid pasa głównego (obszaru Układu Słonecznego znajdującego się między orbitami Marsa i Jowisza).

Łazik Mars 2020 Perseverance rozpoczął manewry zbliżania się do Czerwonej Planety. Obecnie znajduje się w odległości ok. 80 milionów kilometrów od celu, który ma osiągnąć 18 lutego 2021 roku. Perseverance najpierw przeleci przez atmosferę Marsa z prędkością około 19 500 km/h, by 7 minut później delikatnie (miejmy nadzieję) wylądować na powierzchni planety.

W czerwcu 2020 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna zatwierdziła oficjalną nazwę dla małego satelity asteroidy, który ma stać się pierwszym celem misji odchylania asteroidy. Satelita jest mniejszym z dwóch ciał w bliskim Ziemi systemie asteroid Didymos i będzie teraz odróżniany od swojego głównego obiektu nazwą Dimorphos.

28 października sonda kosmiczna OSIRIS-REx, znajdująca się obecnie na planetoidzie Bennu, zakończyła ładowanie próbek tego ciała niebieskiego, zamknęła i zabezpieczyła kapsułę. Niezwykle trudne zadanie, sterowane przez NASA z Ziemi, odległej od Bennu o 330 milionów kilometrów, zakończyło się sukcesem. Teraz statek powrotny czeka na dogodny moment do startu powrotnego na Ziemię - prawdopodobnie wystartuje w marcu 2021, by dotrzeć do nas we wrześniu dwa lata później.

Stratosferyczne Obserwatorium Astronomii Podczerwonej SOFIA (NASA) odkryło wodę na oświetlonej słońcem powierzchni Księżyca.

Misja kosmiczna Mars Perseverance rover rozpocznie się 30 lipca o godzinie 13:50 (czasu polskiego). Sześciokołowy robot wielkości dużego samochodu i ważący 1040 kg jest piątym, zdecydowanie najbardziej nowoczesnym marsjańskim łazikiem NASA. Po siedmiu miesiącach podróży Perseverance ma wylądować w kraterze Jezero 18 lutego 2021 roku.

Pierwsza wspólna misja NASA i SpaceX to nie tylko kosmiczne technologie zastosowane w budowie rakiety Falcon 9 czy kapsuły Dragon, to także niesztampowa realizacja myśli dizajnerskiej. Nowoczesną, a nawet rodem z filmów science fitcion ideę widzimy w projekcie skafandrów kosmicznych.

26 listopada 2018 roku na powierzchni Marsa wylądowała sonda NASA InSight. To pierwsza misja całkowicie poświęcona badaniu wnętrza Czerwonej Planety. Na pokładzie sondy znajduje się polskie urządzenie kret, którego zadaniem będzie wbicie się pod powierzchnię Marsa.

NASA kontynuuje prace nad wznowieniem operacji naukowych Kosmicznego Teleskopu Hubble'a po tym, jak 5 października 2018 roku urządzenie przeszło w tryb bezpieczny z powodu awarii żyroskopu.

Z najnowszych doniesień NASA wynika, że od pewnego czasu wokół Ziemi krąży coś więcej, niż tylko nasz stary dobry towarzysz, Księżyc. Planetoida 2016 HO3 podlega co prawda grawitacji słonecznej, ale orbituje także wokół Ziemi, w zmiennej odległości od 38 do 100 odległości księżycowych. Choć zauważyliśmy to niedawno, to trwa to już prawie sto lat i potrwa jeszcze kilkaset.

Na Tytanie, największym księżycu Saturna, panują warunki atmosferyczne niespotykane nigdzie indziej, poza Ziemią, a na dodatek na powierzchni znajdują się morza i rzeki. Wiele jest podobieństw, ale jest zasadnicza różnica - 180 stopni Celsjusza. Zamiast wody, płynie tam ciekły metan. Naukowcy od dawna fascynują się tym ciałem niebieskim, teraz NASA postanowiło wysłać tam… łódź podwodną.

Rok temu NASA ogłosiła odkrycie systemu TRAPPIST-1, czyli siedmiu planet o wielkości zbliżonej do Ziemi. Od tego czasu naukowcy ciężko pracowali, aby lepiej poznać i zrozumieć ten fascynujący nowy świat, położony zaledwie 40 lat świetlnych od nas. Dzięki danym zgromadzonym przez naziemne i kosmiczne teleskopy, dziś o TRAPPIST-1 wiemy więcej niż o jakimkolwiek innym systemie planetarnym, poza naszym rzecz jasna.

Zakaz stosowania szkodliwych freonów, odpowiedzialnych za zmniejszania się warstwy ozonowej, przyniósł pożądany skutek. Badacze odnotowali dwudziestoprocentowe zmniejszenie się dziury ozonowej nad Antarktyką w stosunku do stanu w 2005 roku.

Pierwsza znana nam międzygwiezdna asteroida o wdzięcznej nazwie 1I/2017 U1 ʼOumuamua została odkryta 19 października 2017 roku przez teleskop Pan-STARRS1 Uniwersytetu Hawajskiego (chociaż już 9 września zaobserwowano obiekt przechodzący koło Słońca, ale wówczas sądzono, że jest to kometa). 

15 września 2017 roku o godzinie 13:54 czasu polskiego sonda Cassini utraci kontakt z Ziemią. Będzie wówczas znajdowała się na wysokości ok. 1915 km nad poziomem chmur Saturna. Chwilę później nastąpi rozerwanie sondy i tym samym koniec niezwykle owocnej dwudziestoletniej misji.