Ze świata nauki

Rok 2025 zapowiada się ekscytująco dla miłośników astronomii i kosmosu. Szczególnie dużo wydarzeń na nocnym niebie czeka nas już w styczniu, ale także kolejne miesiące będą obfitowały w ciekawe zjawiska astronomiczne.

Najnowsze obserwacje dysków protoplanetarnych pochodzące z chilijskiego obserwatorium ALMA ujawniły, że planety mogą powstawać pod wpływem silnego promieniowania i w bardzo ekstremalnych środowiskach.

Naukowcy zauważyli, że Quaoar, planeta karłowata krążąca na krańcach Układu Słonecznego, ma pierścień materii, który znajduje się poza typową, matematycznie wyznaczoną odległością od obiektu. 

Około 855 lat świetlnych od Ziemi znajduje się egzoplaneta należąca do klasy planet znanych jako gorące jowisze i jest bardzo dziwna. 

Misja Keplera nieprzerwanie przez cztery lata obserwowała ponad 100 tys. gwiazd (ponad 200 tys. gwiazd w trakcie całej misji), szukając sygnałów planet krążących wokół swoich gwiazd macierzystych. Kepler i Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) wygenerowały ponad 100 tys. obiektów do zbadania. Do listy 4569 znanych nam obecnie egzoplanet naukowcy dodali teraz aż 301 nowo potwierdzonych obiektów tego typu.

W czerwcu 2020 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna zatwierdziła oficjalną nazwę dla małego satelity asteroidy, który ma stać się pierwszym celem misji odchylania asteroidy. Satelita jest mniejszym z dwóch ciał w bliskim Ziemi systemie asteroid Didymos i będzie teraz odróżniany od swojego głównego obiektu nazwą Dimorphos.

Należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) teleskop VLT wykonał pierwsze w historii zdjęcie młodej, podobnej do Słońca gwiazdy, wokół której krążą dwie duże egzoplanety. Układ znajduje się zaledwie 300 lat świetlnych od Ziemi.

Rodzina orbitalna Jowisza właśnie się powiększyła – naukowcy ogłosili właśnie odkrycie 12 nowych miniaturowych księżyców krążących wokół gazowego giganta. 

Słońcopodobna gwiazda znajdująca się w naszej galaktyce pożarła już kilkanaście swoich skalistych planet wewnętrznych. Astronomowie nadali jej nazwę Kronos – po mitycznym tytanie, który zasłynął z pożerania własnych dzieci.

Być może patrząc na suchą, skalistą powierzchnię Marsa trudno to sobie wyobrazić, ale badania przyniosły nam już sporo dowodów, że kiedyś ta planeta była pokryta morzami i oceanami. Jak dotąd naukowcy uważali, że z czasem woda wyparowała z tej planety pod wpływem światła słonecznego. Najnowsze badania pokazują, że mogło być zupełnie inaczej – wodę wchłonąć mogła skorupa Czerwonej Planety.

Po 20 latach przebywania w kosmosie sonda Cassini przygotowuje się do Grand Finale. Od kwietnia do września 2017 roku sonda wykonuje kolejne tzw. orbity proksymalne pomiędzy pierścieniami Saturna. Obecnie za sobą ma już 19 orbit (jest w trakcie 20. orbity) z zaplanowanych 22 orbit proksymalnych (plus orbita finałowa). Wielki finał został zaplanowany na 15 września 2017 roku. 

Niezwykła obserwacja planety określanej jako „Ciepły Neptun” przynieść może przełom w rozważaniach, jak powstawały i rozwijały się planety w odległych galaktykach. Jej atmosfera uboga w ciężkie pierwiastki jest czymś zupełnie przeciwnym, niż zjawiska znane nam z naszego Układu Słonecznego.

Wielkie planety kryją w sobie wielkie niespodzianki. Wiadomości dostarczone przez sondę kosmiczną Juno mogą zmienić naszą wiedzę na temat Jowisza. Badacze z NASA podzielili się pierwszymi wynikami swoich obserwacji i okazuje się, że wiele dotychczasowych przekonań będzie trzeba zweryfikować.

NASA ogłosiła odkrycie systemu planetarnego składającego się z siedmiu skalistych ziemiopodobnych planet, z czego prawdopodobnie trzy znajdują się w tzw. ekostrefie (zwanej też złota strefą), czyli w takiej odległości od macierzystej gwiazdy, że prawdopodobnie istnieje tam woda w stanie ciekłym, a co za tym idzie, są korzystne warunki do pojawienia się życia.

Podobnie jak nasz Księżyc czy Merkury, największa planeta karłowata w Układzie Słonecznym ma w swojej powierzchni zagłębienia pozostające w całkowitych, wiecznych ciemnościach. Najnowsze badania dowiodły, że w owych zagłębieniach znajduje się lód.

Co roku w wigilijny wieczór wypatrujemy pierwszej gwiazdki. W najbliższym czasie ponad wszelką wątpliwość ową gwiazdką będzie planeta, najjaśniejszy po Słońcu i Księżycu obiekt na naszym niebie, czyli Wenus.

Należąca do NASA sonda kosmiczna Dawn, która od 2015 roku orbituje wokół planety karłowatej Ceres, przesłała nowe zdjęcia, w tym obrazy tajemniczego krateru Occator.

Naukowcy poddadzą dokładnym badaniom wszystkie dane dotyczące rozbicia się lądownika na Czerwonej Planecie, by uniknąć kolejnych błędów podczas misji w 2020 roku. Ale już teraz wysunęli przypuszczenie, że powodem nieudanego lądowania Schiaparellego na Marsie były błędy w oprogramowaniu.

Naukowcy odkryli nowy obiekt okrążający Słońce po orbicie znajdującej się za Plutonem. Karłowata planeta nazywa się 2014 UZ224, ma średnicę 530 kilometrów, a jej odległość od macierzystej gwiazdy wynosi 13,7 mld km.