Ze świata nauki

30 czerwca obchodzimy Międzynarodowy Dzień Asteroid, ustanowiony przez ONZ, żeby kształtować świadomość, że uderzenie dużej planetoidy w Ziemię jest realne, a w dłuższej perspektywie czasu niemal pewne. Nauka próbuje przygotować się na to wydarzenie. Badanie planetoid to nie tylko badanie teraźniejszości, ale również historii Układu Słonecznego.

Masowe wymierania zwierząt lądowych – płazów, gadów, ssaków i ptaków – zdarza się średnio co około 27 milionów lat i zbiega się z podobnymi zjawiskami w życiu oceanicznym. Przyczyną jest zawsze zderzenie Ziemi z planetoidą lub zwiększenie aktywności wulkanicznej. Jak się okazuje, to zjawisko może być jeszcze powiązane z ruchem astronomicznym całego Układu Słonecznego, który z podobną regularnością znajduje się w bardziej tłocznej części galaktyki Drogi Mlecznej.

Nowe dane ujawniły, że spektakularne pierścienie Saturna znikną o 200 milionów lat wcześniej niż dotąd szacowano.

Rodzina orbitalna Jowisza właśnie się powiększyła – naukowcy ogłosili właśnie odkrycie 12 nowych miniaturowych księżyców krążących wokół gazowego giganta. 

Odkąd sonda kosmiczna Voyager 1 po raz pierwszy przeleciała obok Jowisza w marcu 1979 roku, naukowcy zastanawiali się nad pochodzeniem dziwnych błysków, które zauważono na planecie. To spotkanie potwierdziło istnienie błyskawic jowiszowych, których występowanie naukowcy zakładali już od dawna. Kiedy jednak sonda przeleciała obok planety, dane pokazały, że sygnały radiowe związane z błyskawicami nie pasują do sygnałów radiowych wytwarzanych przez błyskawice na Ziemi.

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA, European Space Agency) opublikowała najpełniejszą i najobszerniejszą jak dotąd mapę Drogi Mlecznej i jej otoczenia. Mapa stworzona została na podstawie danych pochodzących z misji sondy Gaia, która została wystrzelona w 2013 roku właśnie po to, aby opracować trójwymiarową mapę naszej galaktyki. Efekt robi wrażenie, a to jeszcze nie koniec...

Układ Słoneczny ma (być może) gościa z gwiazd. Właśnie odkryta kometa widoczna jest daleko od naszej planety. W oparci o jej nietypową trajektorię astronomowie przypuszczają, że może to być pierwsza zaobserwowana kometa pochodząca z przestrzeni międzygwiezdnej.

Dzięki Kosmicznemu Teleskopowi Hubble'a naukowcy z Instytutu Maxa Plancka zaobserwowali w pasie asteroid między Marsem i Jowiszem niezwykły obiekt o niespotykanych dotąd właściwościach: dwie planetoidy orbitujące wokół siebie i równocześnie wykazujące cechy komety, w tym przede wszystkim jasny punkt i długi ogon. Pierwszy raz odkryto zjawisko łączące obie te cechy.

15 września 2017 roku o godzinie 13:54 czasu polskiego sonda Cassini utraci kontakt z Ziemią. Będzie wówczas znajdowała się na wysokości ok. 1915 km nad poziomem chmur Saturna. Chwilę później nastąpi rozerwanie sondy i tym samym koniec niezwykle owocnej dwudziestoletniej misji.

Voyager 1 i 2 to najdłużej przebywające w kosmosie sondy ziemskie. W sierpniu i wrześniu 2017 roku NASA świętuje 40-lecie ich wystrzelenia. Mimo iż Voyager 1 opuścił już heliosferę, a Voyager 2 zrobi to w ciągu kilku najbliższych lat, obie sondy wciąż kontaktują się z Ziemią i przesyłają dane z odległych przestrzeni kosmosu. 

Po 20 latach przebywania w kosmosie sonda Cassini przygotowuje się do Grand Finale. Od kwietnia do września 2017 roku sonda wykonuje kolejne tzw. orbity proksymalne pomiędzy pierścieniami Saturna. Obecnie za sobą ma już 19 orbit (jest w trakcie 20. orbity) z zaplanowanych 22 orbit proksymalnych (plus orbita finałowa). Wielki finał został zaplanowany na 15 września 2017 roku. 

Niezwykła obserwacja planety określanej jako „Ciepły Neptun” przynieść może przełom w rozważaniach, jak powstawały i rozwijały się planety w odległych galaktykach. Jej atmosfera uboga w ciężkie pierwiastki jest czymś zupełnie przeciwnym, niż zjawiska znane nam z naszego Układu Słonecznego.

Wielkie planety kryją w sobie wielkie niespodzianki. Wiadomości dostarczone przez sondę kosmiczną Juno mogą zmienić naszą wiedzę na temat Jowisza. Badacze z NASA podzielili się pierwszymi wynikami swoich obserwacji i okazuje się, że wiele dotychczasowych przekonań będzie trzeba zweryfikować.

Według szacunków naukowców około 50 milionów lat temu doszło do wymarcia dinozaurów na Ziemi. Z najnowszych badań NASA wynika jednak, że ​​ich wyginięcie nie musi być jedynym „zniknięciem”, do jakiego doszło w tym czasie w Układzie Słonecznym.

Podobnie jak nasz Księżyc czy Merkury, największa planeta karłowata w Układzie Słonecznym ma w swojej powierzchni zagłębienia pozostające w całkowitych, wiecznych ciemnościach. Najnowsze badania dowiodły, że w owych zagłębieniach znajduje się lód.

Należąca do NASA sonda kosmiczna Dawn, która od 2015 roku orbituje wokół planety karłowatej Ceres, przesłała nowe zdjęcia, w tym obrazy tajemniczego krateru Occator.

Dłuższe, listopadowe noce zachęcają do prowadzenia obserwacji. Od 10 do 23 listopada na nocnym niebie będzie można podziwiać Leonidy, czyli drobiny materii wyrzuconej z komety 55P/Tempel-Tuttle. Tegoroczne maksimum tego roju meteorów przypada w noc z 17 na 18 listopada. 

Naukowcy odkryli nowy obiekt okrążający Słońce po orbicie znajdującej się za Plutonem. Karłowata planeta nazywa się 2014 UZ224, ma średnicę 530 kilometrów, a jej odległość od macierzystej gwiazdy wynosi 13,7 mld km.

W październiku 2016 roku ogólnoświatowe media obiegła informacja, że NASA ogłosiła, iż następuje zmiana znaków zodiaku - będzie ich 13, a nie jak do tej pory 12, zostanie wprowadzony znak Wężownika i "wszystko" się zmieni. Jak to zwykle w takich przypadkach bywa, możemy mówić o tzw. „kaczce dziennikarskiej” lub paranaukowej farsie. Niemniej jednak temat jest, spróbujmy zatem ten problem rozwikłać.

Po dwunastu latach przemierzania przestrzeni kosmicznej naszego Układu Słonecznego Rosetta kończy swoją misję. 30 września 2016 roku sonda opadnie na jądro komety  67P/Czuriumow-Gierasimienko