Ze świata nauki

Pod koniec lipca 2025 roku w Japonii (pod szczytem Nijuugo w prefekturze Gifu) zakończono prace przy drążeniu olbrzymiej groty, w której zostanie zainstalowany największy na świecie detektor neutrin – Hyper-Kamiokande (Hyper-K). Ultraduży wodny detektor promieniowania Czerenkowa nowej generacji ma być następcą Super-Kamiokande, znajdującego się w kopalni niedaleko miejscowości Kamioka w Japonii.

Wśród wielu opisywanych przez fizyków cząstek elementarnych można wymienić takie, które nazywamy hipotetycznymi. Nie wiadomo, czy istnieją, ponieważ nie zostały do tej pory zaobserwowane. Są jednak częścią wzorów, teoretycznych analiz naukowców, wypełniając brakujące, często „niewygodne” miejsca. Hipotetyczną cząstką elementarną jest m.in. grawiton, którego zadaniem miałoby być przenoszenie oddziaływań grawitacyjnych. O jego ciekawych właściwościach opowiada dr Aleksandra Piórkowska-Kurpas, astrofizyczka z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Zespół fizyków z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych od wielu lat specjalizuje się w otrzymywaniu i badaniu amorficznych form wybranych substancji farmaceutycznych. W przyszłości mogą one zastąpić dostępne na rynku leki w postaci krystalicznej, abyśmy my, pacjenci, przyjmowali mniejsze dawki równie skutecznych farmaceutyków. Przyznany właśnie patent, opracowany we współpracy z naukowcami ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, dotyczy sposobu otrzymywania bezwodnego bosentanu. Substancja ta stosowana jest w leczeniu nadciśnienia tętniczego płucnego.

7–9 grudnia 2024 roku w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach będzie się odbywała 8. edycja Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice. 

Po ponad dekadzie badań naukowcy z obserwatorium H.E.S.S. (High Energy Stereoscopic System) w Namibii dokonali przełomowego odkrycia. Udało się im wykryć najbardziej energetyczne elektrony i pozytony, jakie kiedykolwiek zaobserwowano. Odkrycie otwiera nowe możliwości zrozumienia tajemniczych procesów fizycznych zachodzących we Wszechświecie.

23 października 1885 roku urodził się prof. Jan Czochralski, jeden z najwybitniejszych polskich naukowców. Z okazji 60. rocznicy jego śmierci Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2013 Rokiem Jana Czochralskiego. Prof. dr hab. Ewa Talik, emerytowana  fizyczka z Instytutu Fizyki na Uniwersytecie Śląskim i była prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Wzrostu Kryształów opowiada o jego życiu, osiągnięciach i znaczeniu dla polskiej i światowej nauki.

12 października 2024 roku Uniwersytet Śląski w Katowicach otwiera swoje pracownie i sale warsztatowe, aby po raz kolejny pokazać siłę nauki. W ramach obchodów Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024 (EMNK 2024) uczelnie publiczne organizują obchody Nocy Naukowców pod hasłem „Śląska Moc Naukowców”. 

Tegoroczne ogłoszenie laureatów Nagrody Nobla w poszczególnych dziedzinach odbędzie się w dniach 7–14 października 2024 roku.

Od 9 do 14 września 2024 roku Uniwersytet Śląski, lider Konsorcjum Akademickiego – Katowice Miasto Nauki będzie gospodarzem dwóch prestiżowych wydarzeń – EUCYS oraz EU TalentOn, którym towarzyszyć będzie hasło „Bright young minds”. Stolica Górnego Śląska po raz pierwszy w historii będzie gościć najbardziej uzdolnione młode umysły, które przez trzy dni będą rywalizować i współpracować nad rozwiązaniami najbardziej skomplikowanych globalnych wyzwań.

12 sierpnia 1887 w Wiedniu urodził się Erwin Schrödinger, wielki fizyk, jeden z twórców mechaniki kwantowej, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1933).  Jego wkład w rozwój mechaniki kwantowej, a szczególnie słynne równanie Schrödingera, stanowi kamień milowy w zrozumieniu świata cząstek elementarnych. 

Koncepcja, że żyjemy w symulacji, jest popularnym tematem wśród filozofów, naukowców, entuzjastów teorii spiskowych, pisarzy science fiction i filmowców. Nad tym tematem pochylali się najwięksi – Platon, Kartezjusz, a współcześnie Nick Bostrom, filozof z Uniwersytetu Oksfordzkiego, który w 2003 roku zaproponował hipotezę symulacji. Takiej koncepcji poświęcony był też kultowy cykl filmów z serii "Matrix". 

Najważniejsze naukowe wydarzenie roku 2024 odbywać się będzie od 12 do 15 czerwca w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. W związku z przyznanym tytułem Europejskiego Miasta Nauki Katowice będą gospodarzem EuroScience Open Forum (ESOF2024) – konferencji organizowanej co dwa lata w kolejnym europejskim mieście, mającej na celu zaoferowanie społeczności naukowej i lokalnej platformy do interdyscyplinarnej i przekrojowej debaty dotyczącej największych wyzwań stojących dziś przed człowiekiem i światem. Udział w wydarzeniu jest bezpłatny.

Perowskity to materiały, które są stosowane w przemyśle motoryzacyjnym, elektronice, panelach fotowoltaicznych i nowoczesnej aparaturze naukowo-badawczej. Mówi się o nich w kontekście energii przyszłości. Wyjątkowe właściwości perowskitów tlenowych od wielu lat badają fizycy z Uniwersytetu Śląskiego. Aby wytłumaczyć przyczynę zaobserwowanego silnego zjawiska piezoelektrycznego, zaprojektowali specjalną przystawkę do stolika mikroskopu optycznego, a ich wynalazek został właśnie opatentowany.

7. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE odbędzie się w dniach 9–11 grudnia 2023 w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach pod hasłem: "Nauka da nam przyszłość". Jak co roku na festiwalu znajdą się przystanki Przystanku Nauka. Zapraszamy!

1 grudnia 2023 roku na Wydziale Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w Chorzowie (ul. 75. Pułku Piechoty 1a) odbędzie się panel dyskusyjny pt. „Rok Kopernika: Kosmos i my”.