Ze świata nauki

25 stycznia 2018 roku o godz. 16.00 w sali audytoryjnej nr I w budynku przy ulicy Uniwersyteckiej 4 w Katowicach prof. dr hab. Marek Biesiada z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego wygłosi prelekcję pt. „Fale grawitacyjne – nowe okno na Wszechświat”.

Tygodnik „Nature” ogłosił właśnie swoją dziesiątkę roku 2017 – zestawienie ludzi, którzy wywarli wpływ na świat 2017 roku. Wpływ dotyczy nauki, ale efekt ich działań obejmuje lub obejmie w przyszłości najważniejsze dziedziny naszego życia. Redaktorzy tego prestiżowego czasopisma nie wpisali jednak na listę wyłącznie naukowców – są tam osoby, które same działały lub inspirowały do działania, ale także takie, których działania przynieść mogą wielką szkodę.

Ciemna materia i ciemna energia to trudne do pojęcia, niewidzialne formy, które wedle współczesnych założeń stanowią około 96 procent masy Wszechświata, zostawiając ledwie 4 procent dla „zwykłej", rozpoznanej przez nas materii, która tworzy gwiazdy, planety i wszystko co możemy bezpośrednio obserwować. Nowe badania wyłamują się jednak z powszechnie uznawanej – choć trudnej do pojęcia – hipotezy i stawiają w wątpliwość istnienie ciemnej materii.

11 grudnia 2017 roku o godz. 17.00 w sali audytoryjnej nr II w budynku przy ulicy Uniwersyteckiej 4 w Katowicach odbędzie się spotkanie Komisji Nauk Przyrodniczych Stacji Polskiej Akademii Umiejętności w Katowicach

Już po raz drugi największe śląskie uczelnie (Uniwersytet Śląski, Politechnika Śląska, Śląski Uniwersytet Medyczny, Akademia Sztuk Pięknych) oraz Miasto Katowice łączą siły, by przekonać mieszkańców regionu śląsko-zagłębiowskiego, że nauką można się bawić, a codzienną pracę badaczy reprezentujących różne dziedziny da się przedstawić w przystępny sposób. 

Supernowa – umierająca gwiazda – została zaobserwowana w trakcie eksplozji we wrześniu 2014 roku. Do dziś jednak nie zgasła. Zamiast tego eksploduje raz za razem. Trwa to już 10 razy dłużej niż w przypadku którejkolwiek dotąd obserwowanej supernowej tego typu.

Począwszy od 9 listopada, Uniwersytet Śląski w każdy czwartek zaprasza wykłady mistrzowskie, których autorami będą wybitne postaci uczelni. Organizatorem cyklu jest Kolegium Indywidualnych Studiów Międzyobszarowych UŚ.

Projekt „Unraveling new physics at the LHC through the precision frontier” jest polską częścią wielkiego przedsięwzięcia – akceleratora FCC (Future Circular Collider), który ma przyszłości zastąpić słynny Wielki Zderacz Hadronów w CERN pod Genewą.

Kosmologia ma poważny problem: dwie metody, których naukowcy używają by mierzyć rozszerzanie się Wszechświata przynoszą odmienne opowiedzi, a astronomowie nie mają pojęcia dlaczego tak jest. NASA uznaje to za poważny kłopot.

Kiedy kolejni naukowcy otrzymują Nagrodę Nobla rośnie w nas przekonanie, że na każde naukowe pytanie można w końcu znaleźć odpowiedź. Oczywiście to tylko złudzenie. Wraz z każdą odpowiedzią, rodzą się nowe pytania, na które chcielibyśmy usłyszeć odpowiedź. Oto kilka najważniejszych pytań, a może raczej najmodniejszych zagadek z zakresu astrofizyki, o których warto wiedzieć.

Nagroda Nobla przyznawana jest już od 117 lat. Powołana w testamencie Alfreda Nobla, wynazlazcy dynamitu, ma dłuższą tradycję niż jakiekolwiek naukowe wyróżnienie. Jest też starsza niż amerykańskie Oskary. Pierwsze „Noble” rozdano niewiele później niż pierwsze (nowożytne) medale olimpijskie. Warto przyjrzeć się, skąd pochodzi ta niezwykła idea.

Czy powstanie życia na Ziemi było przypadkiem, zbiegiem okoliczności? A może jednak było zjawiskiem nieuchronnym wynikającym wprost z zasad, które rządzą światem fizycznym? Badacze z Massachusetts Institute of Technology testują hipotezę o udziale drugiej zasady termodynamiki w powstawaniu zjawisk chemicznych przypominających życie.

„Bazinga!” – to powiedzenie, które kojarzy każdy fan sitcomu „The Big Bang Theory”. Fraza jednego z bohaterów, którą można by przetłumaczyć jako „Ha, mam cię!”, odczytana jako kombinacja baru (Ba), cynku (Zn) i galu (Ga), zainspirowała naukowców do połączenia tych pierwiastków. Efekt okazał się zaskakujący.

Połowa atomów, z których składa się cały otaczający nas świat to „międzygalaktyczni intruzi”. Nie inaczej jest więc z nami samymi. Jak pokazują najnowsze symulacje, duże galaktyki, takie jak Droga Mleczna, połowę swojej materii czerpią z sąsiadujących z nimi gwiezdnych gromad, odległych nawet do stu milionów lat świetlnych.

Pewna londyńska ulica stanie się wkrótce znacznie bardziej „smart”, dzięki innowacyjnej technologii dostarczonej przez firmę Pavegen. 6 lipca 2017 roku otwarta zostanie odnowiona Bird Street w samym sercu londyńskiego West End. Znaleźć na niej będzie można chodnik, który generuje energię z nacisku stóp przechodników oraz ławek i powierzchni oczyszczających otaczające je powietrze.

Niewątpliwie najsłynniejszym kotem w fizyce jest kot Schroedingera. Na przykładzie tego – fikcyjnego miejmy nadzieję – zwierzęcia, austriacki fizyk Erwin Schroedinger chciał wyjaśnić działanie mechaniki kwantowej, przekładając ją na świat naszych codziennych obserwacji. Znacznie mniej znanym eksperymentem myślowym jest kwantowy efekt Zenona. Tymczasem to właśnie za pomocą tego eksperymenty można uratować nieszczęsne zwierzę.

W środę 21 czerwca 2017 roku w Śląskim Międzyuczelnianym Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych w Chorzowie odbędzie się seminarium pt. „Świat Optometrii”.

Badacze z Uniwersytetu w Zurychu za pomocą potężnego superkomputera wykonali symulację formowania się całego Wszechświata. Gigantyczny katalog zawiera około 25 miliardów wirtualnych galaktyk i został wygenerowany z dwóch bilionów elementów. Umożliwia on przygotowanie eksperymentów, które będą przeprowadzane na pokładzie satelity Euclid. Satelita wystartuje w 2020 roku, a jej zadaniem będzie wgłębianie się w naturę ciemnej materii i ciemnej energii.

O trzeciej już, bezpośredniej detekcji fal grawitacyjnych donosi konsorcjum badawcze skupione wokół eksperymentu Advanced LIGO, w którym uczestniczą także naukowcy z Narodowego Centrum Badań Jądrowych. Zarejestrowane fale powstały w wyniku zlewania się dwóch czarnych dziur i połączenia się ich w jedną większą wirującą czarną dziurę. Nowo powstała czarna dziura jest oddalona od Ziemi o około 3 miliardy lat świetlnych i ma masę 49 razy większą od masy Słońca.