Uniwersytet Śląski w Katowicach

Ze świata nauki

fizyka

  • Namiastka kosmosu na Ziemi – badania w misjach analogowych

    W niedalekiej przyszłości ponownie chcemy wysłać człowieka na Księżyc. Niecierpliwie też zerkamy na Marsa – kolejny przystanek na trasie eksploracji kosmosu. Przynajmniej na niektóre z wyzwań, jakie czekają przyszłych kosmicznych podróżników, odpowiedzi poszukują członkowie analogowych misji kosmicznych, w ramach których na Ziemi symulowane są warunki panujące poza naszą planetą. Jednym z miejsc, gdzie realizowane są takie misje, jest Lunares – symulowana baza kosmiczna w Pile. W jednej z misji udział wzięła Agnieszka Szczotka – studentka psychologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

  • Nagroda Nobla z Fizyki za 2023 rok

    Królewska Szwedzka Akademia Nauki zdecydowała o przyznaniu Nagrody Nobla z Fizyki dla Pierre‘a Agostini, Ferenca Krausza i Anne L’Huillier za eksperymenty generujące attosekundowe impulsy światła do badania dynamiki elektronów w materii. Przedstawiamy komunikat Akademii. Eksperymenty ze światłem pozwalają uchwycić najkrótsze chwile Troje laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za rok 2023 zostało wyróżnionych za swoje eksperymenty, które zapewniły ludzkości nowe narzędzia do badania świata elektronów, znajdującego się wewnątrz atomów i cząsteczek. Pierre Agostini, Ferenc Krausz i Anne L’Huillier pokazali, jak wytworzyć niezwykle krótkie impulsy światła, które można wykorzystać do pomiaru szybkich procesów, w których elektrony poruszają się lub przetwarzają energię.
  • Uniwersyteckie Miasteczko Naukowe 2023

    Od 11 do 29 września 2023 roku na Uniwersytecie Śląskim odbędą się dni otwarte w ramach Śląskiego Miasteczka Naukowego.

  • Jaka przyszłość akceleratora cząstek w CERN?

    Główny obiekt CERN, Large Hadron Collidier (LHC), zakończy swoją misję około 2040 roku, a międzynarodowa społeczność fizyków cząstek elementarnych już pracuje nad różnymi opcjami projektowania nowego akceleratora, który zastąpi LHC. Jedną z opcji jest Future Circular Collider (FCC), który zostałby zainstalowany w tunelu o obwodzie około 90 kilometrów na głębokości od 100 do 400 metrów na terytorium Francji i Szwajcarii, przechodzącym pod Jeziorem Genewskim. Od 5 do 9 czerwca 2023 roku w Londynie odbywała się 9. konferencja Future Circular Collider (FCC), na której spotkały się setki fizyków. Naukowcy oraz dyrektor generalna CERN Fabiola Gianotti przedstawili plany dotyczące CERN i przyszłego zderzacza cząstek.
  • XXIII Spotkanie Ogólnopolskiego Klubu Demonstratorów Fizyki

    Od 26 do 29 czerwca 2023 roku w Szczyrku będzie się odbywało XXIII Spotkanie Ogólnopolskiego Klubu Demonstratorów Fizyki.

  • Czy smartfon wytrzyma w kosmosie?

    Zbliżamy się do momentu, w którym loty kosmiczne przestaną być dostępne wyłącznie dla garstki naukowców i inżynierów. Już niebawem ponownie wyślemy ludzi na Księżyc. Następnym przystankiem będzie Mars. Jak podczas tych wypraw sprawdzi się nasza elektronika? Obecność ludzi w kosmosie wiąże się z licznymi wyzwaniami i nie chodzi wyłącznie o ekstremalne warunki, jakim poza ziemską atmosferą poddawany jest organizm człowieka. Promieniowanie słoneczne, próżnia, temperatura czy stan nieważkości wpływają również na sprzęt i materiały, z których zostały zbudowane. W ramach konkursu „Swoboda badań” Inicjatywy Doskonałości Badawczej dr Iwona Lazar z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego przyjrzała się piezoelektrykom.
  • Nauka od czasów Galileusza się zmieniła

    Rozmowa z prof. Donną Strickland – laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 2018 roku, która w październiku 2022 roku była gościem Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.  Katarzyna Balin: Katarzyna Balin: Minęły cztery lata, odkąd wraz z Gérardem Mourou i Arthurem Ashkinem otrzymała Pani Profesor Nagrodę Nobla za przełomowe wynalazki w dziedzinie fizyki laserowej. Czy spodziewała się Pani, że metoda generowania ultrakrótkich impulsów optycznych o dużej intensywności, nad którą pracowała Pani pod kierunkiem Gérarda Mourou, zostanie doceniona przez Norweski Komitet Noblowski? Donna Strickland: Kiedy opracowywaliśmy tę metodę, wiedzieliśmy, że jest ona bardzo ważna dla dziedziny fizyki laserów o dużym natężeniu.
  • Co nas czeka w nauce w 2023 roku według „Nature” cz. 2

    Zdaniem redaktorów tygodnika „Nature” rok 2023 będzie niezwykle ciekawy dla świata nauki. Pośród wielu innych nurtów badań, trzy mają wyrosnąć na najważniejsze: lądowanie na Księżycu, szczepionki mRNA oraz zmiany klimatyczne i finansowanie ich przeciwdziałaniu.

  • Co nas czeka w nauce w 2023 roku według „Nature” cz. 1

    Zdaniem redaktorów tygodnika „Nature” rok 2023 będzie niezwykle ciekawy dla świata nauki. Pośród wielu innych nurtów badań, trzy mają wyrosnąć na najważniejsze: lądowanie na Księżycu, szczepionki mRNA oraz zmiany klimatyczne i finansowanie ich przeciwdziałaniu.

  • LIGO i Virgo w poszukiwaniu pozaziemskich inteligencji?

    Zdaniem badaczy z grupy Applied Physics obserwatoria służące do wychwytywania i badania fal grawitacyjnych mogą także zająć się poszukiwaniem śladów pozaziemskich cywilizacji, podróżujących za pomocą technologii przyspieszenia ponadświetlnego, jak znany ze „Star Trecka” napęd warp.

  • Czy udało się stworzyć pierwszy tunel czasoprzestrzenny?

    Naukowcy z California Institute of Technology rzekomo stworzyli pierwszy w historii tunel czasoprzestrzenny, rodzaj tunelu wymyślonego już w 1935 roku przez Alberta Einsteina i Nathana Rosena, który prowadzi z jednego miejsca do drugiego poprzez przejście w dodatkowy wymiar przestrzeni.

  • Kwantowe ataki na klasyczne kryptosystemy

    W ostatnich latach coraz częściej mówi się o komputerach kwantowych oraz kryptografii kwantowej. Czym tak naprawdę różnią się komputery kwantowe od klasycznych? Czy rzeczywiście klasyczna infrastruktura informatyczna jest bezbronna w obliczu kwantowych ataków na nasze dane? Badaniami z dziedziny fizyki informacji kwantowej zajmuje się prof. dr hab. Jerzy Dajka z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego. Zaczęło się od eksperymentu myślowego w 1970 roku, gdy fizyk Stephen Wiesner wpadł na pomysł, by klasyczne zabezpieczenia banknotów zastąpić kwantowymi. Nowatorska idea musiała jednak poleżeć parę dekad w szufladzie, zanim dało się jej założenia przetestować eksperymentalnie. W kwantowych pieniądzach zamiast unikatowych numerów seryjnych nadrukowanych na banknotach i widocznych dla każdego gołym okiem S.
  • Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki 2022

    Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła trzech laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za 2022 rok: Alain Aspect, John F. Clauser i Anton Zeilinger „za eksperymenty ze splątanymi fotonami, ustalenie naruszenia nierówności Bella i pionierską informatykę kwantową”.

  • Nowa struktura DNA w telomerach – krok do dłuższego życia

    Biofizycy z Uniwersytetu w Lejdzie odkryli nową strukturę DNA w zakończeniach chromosomów, czyli telomerach. Telomery, chociaż same nie kodują białek, odgrywają kluczową rolę w ochronie DNA i podziale komórek. Z każdym podziałem robią się jednak krótsze, a ich koniec to śmierć komórki. Dlatego każde dotyczące ich odkrycie jest na wagę życia.

  • Międzynarodowy Dzień Sprzeciwu Wobec Prób Jądrowych

    Mogliśmy pomyśleć, że będzie to jedno ze świąt do zapamiętania, ale nikt nie odważyłby się ponownie użyć broni jądrowej przeciwko innym. Znamy piękne hasła „NIGDY WIĘCEJ WOJNY” i wierzymy, że są one prawdziwe. Jednak w obliczu wydarzeń z 24 lutego 2022 roku na Ukrainie zdajemy sobie sprawę, że wszystko – w tym broń nuklearna – jest możliwe – mówi dr hab. Barbara Kłos, prof. UŚ z Instytutu Fizyki Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

  • Czy fizyka nicości leży u podstaw wszystkiego?

    Kluczem do zrozumienia pochodzenia i losów Wszechświata może być pełniejsze zrozumienie próżni. Dlaczego? Zachęcamy do przeczytania recenzji artykułu Charliego Wooda pt. "How the Physics of Nothing Underlies Everything", który ukazał się 9 sierpnia 2022 roku w "Quanta Magazine".  

  • Uniwersyteckie Miasteczko Naukowe 2022

    Od 12 do 30 września 2022 Uniwersytet Otwarty w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach organizuje Uniwersyteckie Miasteczko Naukowe. 

  • W CERN odkryto trzy nowe egzotyczne cząstki

    Naukowcy współpracujący przy eksperymencie LHCb (ang. Large Hadron Collider beauty) „zaobserwowali” nowy rodzaj pentakwarków i po raz pierwszy w historii parę tetrakwarków. Eksperyment LHCb ma na celu odkrycie, co wydarzyło się po Wielkim Wybuchu, który pozwolił materii zbudować Wszechświat, jaki znamy dzisiaj. LHCb to jeden z ośmiu eksperymentów z dziedziny fizyki cząstek elementarnych zbierających dane w Wielkim Zderzaczu Hadronów (LHC) w CERN.

  • Rocznica śmierci Daniela Fahrenheita

    Daniel Fahrenheit, jeden z najsłynniejszych odkrywców, choć był pochodzenia niemieckiego, a większość swojego życia spędził w Niderlandach, urodził się i dokonał swoich największych odkryć nigdzie indziej, jak w Gdańsku.

  • Rocznica urodzin Linusa Paulinga

    28 lutego 1901 roku urodził się Linus Pauling, światowej klasy chemik, który dwukrotnie otrzymał Nagrodę Nobla.