Ze świata nauki

W niedalekiej przyszłości ponownie chcemy wysłać człowieka na Księżyc. Niecierpliwie też zerkamy na Marsa – kolejny przystanek na trasie eksploracji kosmosu. Przynajmniej na niektóre z wyzwań, jakie czekają przyszłych kosmicznych podróżników, odpowiedzi poszukują członkowie analogowych misji kosmicznych, w ramach których na Ziemi symulowane są warunki panujące poza naszą planetą. Jednym z miejsc, gdzie realizowane są takie misje, jest Lunares – symulowana baza kosmiczna w Pile. W jednej z misji udział wzięła Agnieszka Szczotka – studentka psychologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

12 października 2023 roku, a więc z ponad rocznym poślizgiem, ma wystartować kolejna misja NASA, której celem będzie asteroida. Tym razem będzie to asteroida metalowa.

Po latach oczekiwań i ciężkiej pracy zespołu OSIRIS-REx (Origins, Spectral Interpretation, Resource Identification and Security – Regolith Explorer), kapsuła z fragmentami skał i regolitu zebranymi z asteroidy Bennu w końcu znalazła się na Ziemi. Wylądowała 24 września 2023 roku w docelowym obszarze poligonu testowo-szkoleniowego Departamentu Obrony w stanie Utah w pobliżu Salt Lake City.

7 września 2023 roku z japońskiego Centrum Kosmicznego Tanegashima na rakiecie H-IIA wystartował satelita XRISM (X-ray Imaging and Spectroscopy Mission). Misja kierowana jest przez JAXA (Japan Aerospace Exploration Agency) we współpracy z NASA i przy udziale ESA (European Space Agency). Nowe obserwatorium rentgenowskie pomoże studiować wybuchające gwiazdy, czarne dziury, ma zapewnić astronomom rewolucyjne spojrzenie na rentgenowskie niebo.

24 września 2023 roku planowany jest powrót na Ziemię sondy OSIRIS-REx, która pobrała próbki z asteroidy Bennu.

Indie zostały czwartym krajem, któremu udało się wylądowanie na Księżycu. Łazik Pragyan może przyczynić się do uzyskania istotnych informacji na temat regionu bieguna południowego.

14 lipca 2023 roku wystartowała indyjska misja kosmiczna Chandrayaan-3, której celem jest eksploracja Księżyca. W jej skład wchodzą lądownik Vikram i łazik Pragyan. Było to już trzecie, na szczęście udane, podejście do startu. Lądowanie na Księżycu zaplanowano na 23 sierpnia 2023 roku.

Oceany głębokie na kilkadziesiąt kilometrów i warunki sprzyjające życiu. Takie wnioski dotyczące pięciu dużych księżyców Urana wyciągnęli naukowcy analizujący dane zebrane przez sondę Voyager 2.

Nowe teleskopy kosmiczne NASA i ESA, Roman i Euclid, będą badać ciemną energię. Euclid ma zostać uruchomiony już w lipcu 2023 roku, do maja 2027 roku do Euclida dołączy Nancy Grace Roman Space Telescope. Zadaniem sond będzie zbadanie, dlaczego ekspansja Wszechświata przyspiesza.

Prace nad powrotem na Księżyc i startem załogowej misji na Marsa nabierają tempa. Jednym z ich etapów jest budowa stacji okołoksiężycowej w ramach programu Gateway. 

Oczywiście nie chodzi o kontynent, ale jeden z księżyców Jowisza. 14 października 2024 roku wystartuje kolejna misja kosmiczna (do Jowisza dotrze w kwietniu 2030 roku). Jej celem będzie zbadanie, czy na Europie mogą panować warunki odpowiednie do życia.

2 czerwca 2003 roku wystartowała misja Mars Express. Od czasu rozpoczęcia operacji naukowych w 2004 roku, Mars Express dostarczył zapierających dech w piersiach widoków Marsa w trzech wymiarach, wykonał kompletną mapę składu chemicznego atmosfery, zbadał księżyc Marsa Fobosa i prześledził historię wody na Czerwonej Planecie, wykazując, że Mars kiedyś miał warunki środowiskowe, które mogły być wystarczające dla powstania życia.

20 kwietnia 2023 roku firma Elona Muska SpaceX przeprowadziła start testowy swojej najważniejszej rakiety. Starship wystartował z kosmodromu w Boca Chica w Teksasie, nie dotarł jednak do finalnej granicy. Jego misja zakończyła się z hukiem niespełna 4 minuty po starcie, a szczątki spadły do Zatoki Meksykańskiej. Co właściwie się wydarzyło? Czy można jednak oceniać start superrakiety jako sukces?

Niekoniecznie. Naukowcy z Europejskiej Agencji Kosmicznej nie tylko wierzą, że już w ciągu dekady będą przeprowadzane pierwsze próby hibernacji z udziałem ludzi, ale już zaczęli badania w tym kierunku.

Saturn to planeta łatwo rozpoznawalna dzięki bogatemu systemowi pierścieni, który można dostrzec nawet przez mały teleskop. Kosmiczny Teleskop Hubble’a odkrył, że lodowe cząsteczki pierścieni Saturna spadają na atmosferę planety, powodując podgrzewanie jej górnych warstw.

Bezzałogowa misja kosmiczna Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) Mars Express wystartowała 2 czerwca 2003 roku. Do Czerwonej Planety dotarła w grudniu 2003 roku. Od tego czasu, przez niemal dwie dekady nieprzerwanie działa, prowadzi badania i obserwacje czwartej planety w Układzie Słonecznym, dostarczając nie tylko spektakularnych zdjęć, ale przede wszystkim odkrywając tajemnice przeszłości i teraźniejszości planety.

Na ostatniej prostej są przygotowania do startu misji Europejskiej Agencji Kosmicznej Jupiter Icy Moons Explorer JUICE, której celem jest przeprowadzenie szczegółowych obserwacji największej planety Układu Słonecznego i jej trzech dużych księżyców mających oceany – Ganimedesa, Kallisto i Europy. Start planowany jest na 13 kwietnia 2023 roku.

Analiza danych uzyskanych w ciągu ostatnich dwóch tygodni przez zespół badawczy NASA Double Asteroid Redirection Test (DART) pokazuje, że uderzenie sondy w asteroidę Dimorphos skutecznie zmieniło jej orbitę. Oznacza to, że pierwszy raz ludzkość celowo zmieniła ruch obiektu niebieskiego. Była to też pierwsza demonstracja technologii odchylania lotu asteroid.

29 sierpnia 2022 roku miał nastąpić start rakiety Space Launch System (SLS). Początkowo został przełożony na 3 września. Drugi termin jednak również został odwołany z powodu wycieku płynnego wodoru. Od tego czasu zespół inżynierów intensywnie pracuje nad uszczelnieniem połączenia między przewodem zasilającym rakietę w płynny wodór w mobilnej wyrzutni a rakietą SLS. 

29 sierpnia 2022 roku rusza nowa misja w kierunku Księżyca. Nieprzypadkowo otrzymała imię Artemis, siostry Apolla, którego nazwę nosił słynny program lotów na Księżyc na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Jego celem było wówczas bezpieczne wylądowanie człowieka na Srebrnym Globie oraz powrót na Ziemię.