Ze świata nauki

W 2031 roku w stronę Wenus wyruszy misja Europejskiej Agencji Kosmicznej EnVision. Orbiter ma dostarczyć kompleksowy obraz Wenus i wyjaśnić, dlaczego siostrzane planety –Wenus i Ziemia – ewoluowały w tak różny sposób. Misja będzie badać atmosferę, powierzchnię i wnętrze planety oraz wzajemne oddziaływania między nimi.

W ciągu ostatnich kilkunastu lat Chiny konsekwentnie rozwijają swój program kosmiczny, zaskakując świat tempem postępów i ambicjami. Jednym z jego kluczowych elementów jest stacja orbitalna Tiangong (Niebiański Pałac), która już dziś pełni rolę zaawansowanego laboratorium kosmicznego i demonstratora technologii. Co wiemy o niej wiemy? Jakie badania są tam prowadzone i co mówią one o przyszłości chińskiej ekspansji w kosmosie?

W ramach misji Axiom 4 na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS), w której bierze udział polski astronauta dr inż. Sławosz Uznański-Wiśniewski, będzie realizowanych 13 eksperymentów naukowych opracowanych przez polskie firmy i uczelnie wyższe. Wśród badań, które przeprowadzi polski astronauta, znajdzie się min. projekt Yeast TardigradeGene, w który zaangażowani są naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Na 10 czerwca 2025 roku przesunięto start misji Axiom-4 na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS), w której ramach odbędzie się pierwsza polska misja technologiczno-naukowa IGNIS. W skład czteroosobowej załogi wchodzą: Peggy Whitson (Stany Zjednoczne, dowódca), Shubhanshu Shukla (Indie, pilot), Sławosz Uznański-Wiśniewski (Polska, specjalista misji) oraz Tibor Kapu (Węgry, specjalista misji). W ramach misji Polak przeprowadzi 13 eksperymentów opracowanych przez polskie firmy i uczelnie wyższe. Zakres badań będzie szeroki i obejmie m.in. zdrowie astronautów, mikrobiom, nowe materiały oraz technologie, w tym wykorzystanie sztucznej inteligencji. Wśród badań, które przeprowadzi polski astronauta, znajdzie się projekt AstroMentalHealth opracowany przez zespół naukowców z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

W 1977 roku rozpoczęła jedna z najbardziej ambitnych misji w historii badań kosmicznych. Sondy NASA Voyager 1 i bliźniacza jednostka Voyager 2 zostały wyniesione w przestrzeń kosmiczną. Zadaniem obu sond była eksploracja układów Jowisza i Saturna, a następnie wewnętrznych planet Układu Słonecznego. Po przedłużeniu misji, celem stało się badanie krańcowych obszarów heliosfery oraz pomiar właściwości fizycznych przestrzeni międzygwiezdnej.

NASA ogłosiła, że 24 grudnia 2024 roku Parker Solar Probe przetrwała swoje rekordowo bliskie zbliżenie do Słońca. Sonda zbliżyła się na odległość zaledwie 6,1 miliona kilometrów od gwiazdy, poruszając się z zawrotną prędkością 692 000 kilometrów na godzinę. To najszybszy ruch kiedykolwiek osiągnięty przez obiekt stworzony przez człowieka.

Na 4 grudnia 2024 roku, zaplanowano start dwóch satelitów misji Proba-3 z Centrum Kosmicznego Satish Dhawan w Indiach. W tworzeniu tej badawczo-eksperymentalnej misji Europejskiej Agencji Kosmicznej wzięło udział siedem polskich firm i instytucji.

Należąca do NASA sonda wyruszyła w długą podróż do Jowisza. Jej celem jest  księżyc Europa z ogromnym podpowierzchniowym oceanem, który może mieć warunki sprzyjające życiu. Statek kosmiczny wystartował 14 października 2024 roku na pokładzie rakiety SpaceX Falcon Heavy z platformy startowej w Kennedy Space Center na Florydzie.

7 października 2024 roku statek kosmiczny Europejskiej Agencji Kosmicznej – pierwszy przeznaczony do obrony planetarnej – opuścił Ziemię. Misja Hera zmierza do wyjątkowego celu. Wśród ponad 1,3 miliona znanych asteroid w Układzie Słonecznym tylko orbita jednego ciała została przesunięta w wyniku działań człowieka. Misja ma na celu zbadanie konsekwencji przeprowadzonego impaktu i potencjalnego zagrożenia wynikającego dla naszej planety z powodu orbity kolizyjnej jakiegoś ciała, np. asteroidy

W ramach programu Artemis powstaje nowa stacja kosmiczna. Co ciekawe, jej celem nie jest zastąpienie obecnie krążącej wokół Ziemi Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Gateway będzie pierwszą stacją kosmiczną ludzkości poza niską orbitą okołoziemską, krążąca wokół Księżyca. Wystrzelenie pierwszych elementów zaplanowano jeszcze przed misją Artemis IV w 2028 roku.

NASA przygotowuje się do długo trwających misji na Księżyc i Marsa, a tymczasem pojawiła się nowa koncepcja… uprawy habitatów. Ma polegać na „hodowli” domów dla przyszłych odkrywców przy użyciu grzybów.

Została odkryta 20 lat temu. Początkowo uznano ją za najbardziej niebezpieczną ze wszystkich znanych asteroid. Szansa na to, że 99942 Apophis uderzy w Ziemię w ciągu najbliższych 100 lat została jednak wykluczona. Mimo to jej przelot obok Ziemi w kwietniu 2029 roku będzie jednym z najrzadszych wydarzeń kosmicznych w naszym życiu.

O kometach i planetach, łazikach marsjańskich i misjach w najdalsze rubieże Układu Słonecznego oraz o tym, jak zrobić karierę w NASA – rozmowa z Arturem B. Chmielewskim, inżynierem pracującym w centrum badawczym NASA Jet Propulsion Laboratory w Pasadenie (Kalifornia), synem Henryka Jerzego Chmielewskiego, znanego jako Papcio Chmiel i autor serii komiksowej "Tytus, Romek i A’Tomek".

Chiny z powodzeniem rozpoczęły swoją historyczną misję Chang’e-6. Trwająca 53 dni odyseja będzie najbardziej złożoną i wymagającą misją księżycową przeprowadzoną przez Chiny. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, naukowcy zbadają pierwsze skały z odległej strony Księżyca pod koniec czerwca 2024 roku.

8 lutego 2024 roku został wyniesiony na orbitę nowy satelita obserwacyjny NASA PACE (ang. Plankton, Aerosol, Cloud, ocean Ecosystem). Misja ma na celu badanie zdrowia oceanów, jakości powietrza i skutków zmieniającego się klimatu Ziemi.

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) zatwierdziła właśnie nową misję – EnVision. Zbada ona Wenus od jej wewnętrznego jądra do zewnętrznej atmosfery, dając nowy wgląd w historię planety, aktywność geologiczną i klimat.

Na 17 stycznia 2024 roku zaplanowano start misji Axiom 3 (Ax-3) na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). Weźmie w niej udział astronauta projektowy ESA Marcus Wandt ze Szwecji. Spędzi na orbicie 14 dni, prowadząc badania w warunkach mikrograwitacji i działania edukacyjne. Będzie piątym astronautą ESA, który poleci na statku kosmicznym Dragon. Załoga Ax-3 składająca się z czterech astronautów zostanie wystrzelona w kosmos na rakiecie Falcon 9 firmy SpaceX.

Co przyniesie rok 2024 w dziedzinie badań i eksploracji kosmosu? Europejska Agencja Kosmiczna właśnie ogłosiła, że będzie obfitował w liczne starty.

Po 1000 dni marsjańskich tzw. soli spędzonych na Czerwonej Planecie, łazik NASA ma na swoim koncie przemierzenie starożytnego systemu rzeki i jeziora. W czasie drogi zbierał cenne próbki.