Ze świata nauki

Wyobraźmy sobie, że całą powierzchnię Europy lub Północnej Ameryki pokrywa lawa nieustannie wylewająca się z głębin Ziemi. Nie mamy pewności, czy wydostaje się w jednoczesnym wybuchu wielu wulkanów, czy powoli wycieka na powierzchnię Ziemi, ale wiemy, że proces ten trwa maksymalnie do 10 milionów lat. Takie zjawiska zachodziły na naszej planecie wielokrotnie, znacząco ją przekształcając. Z pewnością znów się wydarzą, choć wątpliwe, by Homo sapiens stąpał jeszcze wtedy po Ziemi. Tak zwane wielkie pokrywy lawowe (large igneous provinces – LIP) albo raczej to, co po nich pozostało, bada dr Ashley Gumsley z Instytutu Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

26 stycznia 2024 roku odbędzie się XIII Noc Biologów na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego.

7. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE odbędzie się w dniach 9–11 grudnia 2023 w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach pod hasłem: "Nauka da nam przyszłość". Jak co roku na festiwalu znajdą się przystanki Przystanku Nauka. Zapraszamy!

Najnowsze badania przedstawiają ważne argumenty w nieustającym sporze na temat tego, jak wyginęły dinozaury. Badacze twierdzą, że główną przyczyną masowego wymierania był pył, który unosił się w atmosferze przez co najmniej 15 lat od upadku planetoidy.

Przewód pokarmowy skamieniałego trylobita sprzed milionów lat ujawnia szczegóły kambryjskiej kuchni. Wykazuje również podobieństwa między starożytnymi stawonogami a współczesnymi krabami.

3 października 2023 roku w Zagłębiowskiej Mediatece (ul. Kościelna 11, Sosnowiec) odbędzie się 87. spotkanie Klubu Myśli Ekologicznej. Wydarzenie będzie również transmitowane online.

Od 11 do 29 września 2023 roku na Uniwersytecie Śląskim odbędą się dni otwarte w ramach Śląskiego Miasteczka Naukowego.

Klub Myśli Ekologicznej organizuje 86. spotkanie. Wydarzenie odbędzie się 20 września 2023 roku w Kinoteatrze Rialto w Katowicach o godz. 17.30.

Najnowsze badania sugerują, że nastąpiło drastyczne zmniejszenie się populacji przodków człowieka na długo przed pojawieniem się naszego gatunku, Homo sapiens. Populacja została zredukowana do zaledwie 1280 osobników i nie powiększyła się przez kolejne 117 000 lat. Około 98,7% przodków ludzi wyginęło.

Urazy kości, skrzywienia kręgosłupa, zapalenia ścięgien czy nowotwory to zestaw, który jest nam, ludziom, dobrze znany. Nie każdy jednak wie, że na schorzenia te cierpiały również zwierzęta prehistoryczne. Śladom zachowanym w kopalnych szczątkach szkieletowych przygląda się od wielu lat dr Dawid Surmik z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego.

W 2021 roku chmura pyłu z Sahary zakryła europejskie niebo, powodując niezwykłe zjawiska wizualne i pogodowe. Tego typu wydarzenia mają fatalny wpływ na pokrywę śnieżną w górach, wpływając na jej ocieplenie i szybsze topnienie.

W kalderze wulkanu zwanego Polami Flegrejskimi widać rosnącą aktywność. Brytyjscy naukowcy dokonali obliczeń, z których wynika, że skorupa wulkanu jest w bardzo złym stanie i zacznie wkrótce pękać. Nie musi to oznaczać zbliżającej się eksplozji, ale na pewno zwiększoną aktywność. Ziemia w okolicy podniosła się o około 3 metry w ciągu ostatniego półwiecza.

W 2022 roku przebiliśmy sufit – okazało się, że jest nas już 8 miliardów. Nie wszędzie jednak przyrost ludności wygląda tak samo, a sporo regionów boryka się z jej odpływem. Demografia, zmiany klimatu i rozwijające się technologie wymuszają nowe podejście w urbanistyce i projektowaniu miast.

13 czerwca 2023 roku o godz. 17.30 w Śląskim Ogrodzie Botanicznym w Mikołowie (ul. Sosnowa 5) odbędzie się 85. spotkanie Klubu Myśli Ekologicznej. Gościem wydarzenia będzie dr hab. Wiktor Kotowski, prof. UW – biolog, specjalista w zakresie ekologii mokradeł oraz metod ich ochrony i restytucji przyrodniczej, współzałożyciel Centrum Ochrony Mokradeł.

Naukowcy szacują, że masa ponad miliona budynków w pięciu dzielnicach Nowego Jorku to około 762 milionów ton. Pod tym ciężarem teren zajmowany przez Nowy Jork osiada średnio o 1-2 milimetry rocznie szybciej niż otaczające go tereny.

22 maja na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej. Hasło na 2023 rok brzmi: „Od porozumienia do działania: przywrócenie różnorodności biologicznej”. 

„Ziemia śnieżka” (czy śnieżna kula od ang. Snowball Earth) to hipoteza głosząca, że Ziemia pod koniec prekambru została całkowicie lub prawie całkowicie pokryta lądolodem w wyniku ówczesnego zlodowacenia. Poszczególne modele zakładają różny zasięg pokrywy lodowej, ale wszystkie zgadzają się, że było to zjawisko o charakterze globalnym. Ekstremalnie niskie temperatury, według tej hipotezy, uniemożliwiły trwanie życia na planecie, chociaż wielu naukowców twierdzi, że nie cała biosfera mogła ulec zamrożeniu.

W lipcu 2019 roku gwałtowne opady deszczu doprowadziły do miejskiej powodzi błyskawicznej w Katowicach i kilku innych miastach regionu. Z pomiarów IMGW wynikało, że w ciągu godziny spadło ponad 74 mm opadu. W wyniku ulewy nieprzejezdny był katowicki tunel, woda dostała się do piwnic i sklepów. Uszkodzone zostały ulice i samochody. Z tak intensywnymi opadami nie poradziłby sobie zapewne żaden system kanalizacji deszczowej. Są jednak rozwiązania, które mogłyby skutecznie wspomóc działanie takiego systemu. Nad jednym z nich pracuje mgr inż. Karol Mikołajewski z firmy Retencja.pl, doktorant wdrożeniowy w Szkole Doktorskiej UŚ. Razem z promotorem dr. hab. Markiem Rumanem, prof. UŚ z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego przekonuje, dlaczego warto gromadzić i wykorzystywać wody deszczowe.

W Kalifornii odkryto skamielinę owocu datowaną na 80 milionów lat. Z tego wynika, że rośliny kwitnące będące przodkami kawy, pomidorów, ziemniaków i mięty mogły porastać lasy deszczowe już w okresie kredy.

Blisko 40 tys. osób zginęło, a dziesiątki tysięcy zostało rannych i bez dachu nad głową w następstwie niszczycielskiego trzęsienia ziemi, które nawiedziło Turcję i Syrię 6 lutego 2023 roku.