Ze świata nauki

Odkąd sonda kosmiczna Voyager 1 po raz pierwszy przeleciała obok Jowisza w marcu 1979 roku, naukowcy zastanawiali się nad pochodzeniem dziwnych błysków, które zauważono na planecie. To spotkanie potwierdziło istnienie błyskawic jowiszowych, których występowanie naukowcy zakładali już od dawna. Kiedy jednak sonda przeleciała obok planety, dane pokazały, że sygnały radiowe związane z błyskawicami nie pasują do sygnałów radiowych wytwarzanych przez błyskawice na Ziemi.

31 czerwca (2018) Marsa i Ziemię będzie oddzielało jedynie 58 milionów kilometrów. W związku z tym przez najbliższych sześć tygodni Czerwona Planeta będzie na naszym niebie jaśniejszy niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich 15 lat. 

Należący do NASA łazik marsjański Curiosity znalazł nowe dowody zachowane w skałach na Marsie oraz w marsjańskiej atmosferze, które sugerują, że dawno temu na planecie utrzymywało się życie. Choć odkrycia te niekoniecznie świadczą o istnieniu życia, są dobrym znakiem dla przyszłych misji eksplorujących powierzchnię planety i podpowierzchnię.

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA, European Space Agency) opublikowała najpełniejszą i najobszerniejszą jak dotąd mapę Drogi Mlecznej i jej otoczenia. Mapa stworzona została na podstawie danych pochodzących z misji sondy Gaia, która została wystrzelona w 2013 roku właśnie po to, aby opracować trójwymiarową mapę naszej galaktyki. Efekt robi wrażenie, a to jeszcze nie koniec...

21 maja obchodzony jest Światowy Dzień Kosmosu, który ma na celu jak najszersze rozpowszechnianie wiedzy na temat Wszechświata.

Naukowcy są zgodni co do tego, że historia Słońca potrwa jeszcze co najmniej 5 (niektórzy twierdzą, że 10) miliardów lat. Nie było jednak dotąd jasne, jak wyglądać będzie to krytyczne zakończenie. Wedle najnowszej teorii, po wyczerpaniu swojego czasu Słońce ma się stać mgławicą planetarną, by potem przekształcić się w białego karła.

Naukowcy przypuszczają, że księżyce Marsa powstały w wyniku uderzenia obiektu o wielkości dużej planetoidy w powierzchnię Czerwonej Planety. Naukowcy przedstawili właśnie model obrazujący, jak mogło wyglądać to zdarzenie. Według obliczeń, takie uderzenie mogło doprowadzić do wyrzucenia wystarczającej ilości materiału, by uformowały się z niego Fobos i Deimos.

Zespół astronomów, Larry Molnar (Calvin College), Karen Kinemuchi (Apache Point Observatory) i Henry Kobulnicky (University of Wyoming), prognozuje, że ok. 2022 roku (plus minus jeden rok) pewna para gwiazd z konstelacji Cygnusa znajdująca się około 1800 lat świetlnych od Ziemi, nazwana KIC 9832227, połączy się i eksploduje, stając się przez krótki czas jednym z najjaśniejszych obiektów na naszym niebie. 

Słońcopodobna gwiazda znajdująca się w naszej galaktyce pożarła już kilkanaście swoich skalistych planet wewnętrznych. Astronomowie nadali jej nazwę Kronos – po mitycznym tytanie, który zasłynął z pożerania własnych dzieci.

Łazik marsjański Curiosity właśnie osiągnął kolejny kamień milowy – NASA ogłosiło 22 marca 2018 roku, że to jeżdżące laboratorium naukowo-badawcze jest już na Czerwonej Planecie od 2000 dni. Przy tej okazji na stronie internetowej NASA opublikowano mozajkowe zdjęcie panoramiczne, które pokazuje, co czeka urządzenie w najbliższym czasie.

Droga Mleczna, nasza rodzima galaktyka, jest na kursie kolizyjnym z sąsiadującą z nią galaktyką Andromedy. I chociaż do kolizji dojdzie dopiero za około 4 miliardy lat, astronomowie intensywnie rozważają, na którą z dwóch galaktyk warto by postawić w tym starciu. Opublikowane ostatnio badania przyniosły zupełnie nową perspektywę - być może, w przeciwieństwie do tego, co zakładano od lat, nasza galaktyka wcale nie jest mniejsza od Andromedy.

Latem 2017 roku naukowcy ogłosili, że odkryli pierwszy księżyc planety spoza naszego Układu Słonecznego. Ma to być duży obiekt, wielkością odpowiadający rozmiarowi Neptuna, orbitujący wokół jeszcze większej gazowej planety. Nowe badania nad ewolucją tego obiektu przynoszą jednak poważne wątpliwości co do wcześniejszych teorii.

6 lutego 2018 roku firma SpaceX wysłała w kosmos rakietę Falcon Heavy, najpotężniejszą rakietę, jaką kiedykolwiek skonstruowano. Jako ładunek testowy na szczycie rakiety Elon Musk umieścił czerwony samochód Tesla Roadster z manekinem w skafandrze astronauty na pokładzie.

Rok temu NASA ogłosiła odkrycie systemu TRAPPIST-1, czyli siedmiu planet o wielkości zbliżonej do Ziemi. Od tego czasu naukowcy ciężko pracowali, aby lepiej poznać i zrozumieć ten fascynujący nowy świat, położony zaledwie 40 lat świetlnych od nas. Dzięki danym zgromadzonym przez naziemne i kosmiczne teleskopy, dziś o TRAPPIST-1 wiemy więcej niż o jakimkolwiek innym systemie planetarnym, poza naszym rzecz jasna.

Być może patrząc na suchą, skalistą powierzchnię Marsa trudno to sobie wyobrazić, ale badania przyniosły nam już sporo dowodów, że kiedyś ta planeta była pokryta morzami i oceanami. Jak dotąd naukowcy uważali, że z czasem woda wyparowała z tej planety pod wpływem światła słonecznego. Najnowsze badania pokazują, że mogło być zupełnie inaczej – wodę wchłonąć mogła skorupa Czerwonej Planety.

Specjalny zespół do spraw nazewnictwa wchodzący w skład Międzynarodowej Unii Astronomicznej (International Astronomical Union, IAU) oficjalnie zatwierdził 86 nowych nazw gwiazd oraz umieścił je w katalogu nazw gwiazd IAU. Teraz zawiera on zatwierdzone nazwy 313 obiektów.

Tygodnik „Nature” ogłosił właśnie swoją dziesiątkę roku 2017 – zestawienie ludzi, którzy wywarli wpływ na świat 2017 roku. Wpływ dotyczy nauki, ale efekt ich działań obejmuje lub obejmie w przyszłości najważniejsze dziedziny naszego życia. Redaktorzy tego prestiżowego czasopisma nie wpisali jednak na listę wyłącznie naukowców – są tam osoby, które same działały lub inspirowały do działania, ale także takie, których działania przynieść mogą wielką szkodę.

Już po raz drugi największe śląskie uczelnie (Uniwersytet Śląski, Politechnika Śląska, Śląski Uniwersytet Medyczny, Akademia Sztuk Pięknych) oraz Miasto Katowice łączą siły, by przekonać mieszkańców regionu śląsko-zagłębiowskiego, że nauką można się bawić, a codzienną pracę badaczy reprezentujących różne dziedziny da się przedstawić w przystępny sposób. 

Pierwsza znana nam międzygwiezdna asteroida o wdzięcznej nazwie 1I/2017 U1 ʼOumuamua została odkryta 19 października 2017 roku przez teleskop Pan-STARRS1 Uniwersytetu Hawajskiego (chociaż już 9 września zaobserwowano obiekt przechodzący koło Słońca, ale wówczas sądzono, że jest to kometa). 

W piątek 17 listopada zainaugurowany zostanie cykl wykładów o tematyce astronomicznej „Jesienne spotkania z astronomią”.