Ze świata nauki

Od 1 do 31 sierpnia 2022 roku w Ośrodku Edukacji Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera w Jaworznie trwa wystawa „100 lat Polskiego Towarzystwa Botanicznego”. 

Od 12 do 30 września 2022 Uniwersytet Otwarty w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach organizuje Uniwersyteckie Miasteczko Naukowe. 

31 lipca 1802 roku urodził się Ignacy Domeyko, polski geolog, mineralog, inżynier górnictwa, badacz Ameryki Południowej, rektor Uniwersytetu w Santiago de Chile.

Badacze z British Antarctic Survey zsekwencjonowali genom wszystkich żyjących gatunków pingwina i przebadali jego ewolucję. Okazuje się, że pingwiny mają dużą zdolność adaptacji oraz zmiany liczebności swojej populacji w sytuacji pogorszenia warunków klimatycznych i zasiedlania obszarów.

Wirusy kojarzą nam się zdecydowanie negatywnie. O ich chorobotwórczej roli uczymy się w szkole. W całej historii ludzkości wirusy spowodowały śmierć niezliczonych ofiar, czasem powodując eliminację znacznej części światowej populacji. Na przykład ospa prawdziwa była znana ludzkości od tysięcy lat, powodowała epidemie i liczne zgony. Tylko w XX wieku wirus wywołujący tę chorobę spowodował śmierć 200 milionów osób. Pojawienie się wirusa SARS-CoV-2 tylko wzmocniło to przekonanie.

Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego zaczynasz się trząść, gdy temperatura na dworze spada? Sprawdź, z czego to wynika.

Mikroplastiki to drobne fragmenty różnych tworzyw sztucznych o wielkości do 5 mm. Ich źródłem są nasze ubrania, sprzęty używane na co dzień na przykład w kuchni, kosmetyki czy różnego rodzaju opakowania. Mogą powstawać również w wyniku rozpadu większych kawałków tych tworzyw. To jedno ze źródeł zanieczyszczenia naszego środowiska, które może być toksyczne dla organizmów roślinnych i zwierzęcych, w tym dla ludzi. Jak sobie z nim radzić? Naukowcy odkryli, że pewien gatunek nocnych owadów z powodzeniem włączył mikroplastik do swojego menu. Ich przewód pokarmowy bada prof. dr hab. Magdalena Rost-Roszkowska wraz z zespołem histologii i embriologii zwierząt na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego. 

Pandy wielkie jedzą przez 15 godzin w ciągu doby, a dorosły osobnik potrafi zjeść 45 kilogramów bambusa. Pandy są jedynymi niedźwiedziowatymi, które utrzymują dietę wegetariańską. Zdarza się też, że pandy zjadają ryby, gryzonie czy nawet większe zwierzęta, stąd ich układ trawienny jest także przystosowany do jedzenia mięsa. Niedawne odkrycie szczątków sprzed 6 milionów lat pozwoliło ustalić, jak to się stało, że panda przeszła na dietę jarską.

Od 21 do 22 września 2022 roku w Śląskim Ogrodzie Botanicznym (ul. Księżogórska 90a, 41-922 Radzionków) odbędą się warsztaty dotyczące poznania nowych odmian pająków i rozpoznawania tych najpopularniejszych.

Przez długie lata uważano, że australopitek – wczesny przodek człowieka – zamieszkujący Afrykę południową był o milion lat młodszy niż gatunek australopiteka z Afryki wschodniej. Nowe badania ustaliły jednak, że jest to pomyłka wynikająca z datowania na podstawie osadów, które były młodsze niż szczątki, które otaczały. Wygląda na to, że Australopithecus africanus i Australopithecus afarensis byli „rówieśnikami” sprzed około 3,5 miliona lat.

Wielkie wymieranie triasowe rozpoczęło epokę dominacji dinozaurów. 201 milionów lat temu aktywność wulkaniczna radykalnie zmieniła klimat i doprowadziła do wyginięcia aetozaurów, przypominających pancerniki i rauizuchów, wyglądających jak ogromne krokodyle. Dotąd uważano, że wykończyło ich ocieplenie klimatu, wedle nowych badań, mogła to być zima wulkaniczna. Dinozaury mogły ją przetrwać, ponieważ zdaniem paleontologów, były lepiej przystosowane do życia zimą niż dotąd przypuszczaliśmy.

Naukowcy zajmujący się badaniem tego, jak widzą ptaki, odkryli, że rodzina kolibrowatych wykorzystuje szerokie możliwości widzenia w niespotykanej u innych ptaków skali. Tylko jedna rodzina kolibrowatych zwiększa liczbę znanych kolorów upierzenia ptaków o 56%. Dzięki specyficznym nanostrukturom w ich upierzeniu, kolibry mienią się wszystkimi barwami, które widzą ludzie, jak również całą gamą kolorów bliskich ultrafioletowi.

Specjaliści w zakresie produkcji żywności ostrzegają – istnieje duże zagrożenie, że zmiany klimatyczne zachwieją rynkiem pomidorów hodowanych na potrzeby przetwórstwa. To niepokojąca wiadomość dla amatorów pizzy i ketchupu, ale także poważny sygnał dla wszystkich – ocieplający się klimat zaczyna przekształcać i osłabiać produkcję żywności.

15 czerwca przypada Światowy Dzień Wiatru (ang. Global Wind Day). Jest on organizowany przez EWEA (European Wind Energy Association) i GWEC (Global Wind Energy Council) oraz krajowe stowarzyszenia energii wiatrowej. To dzień, w którym promowana jest energia wiatru poprzez przekazywanie informacji o energii wiatrowej, jej potencjale, globalnym rozwoju i możliwościach zastępowania nieodnawialnych źródeł energii. 

Najnowsze badania naukowców z Cardiff University w Walii pokazują, jak dzikie ptactwo z pól ryżowych w Azji Południowo-Wschodniej około 3500 lat temu trafiło do naszego menu. Okazuje się, że kura, nazywana przez nas popularnie kurczakiem, i ryż mogły zawsze iść w parze.

Roślinność i fauna tundry może zostać z biegiem czasu wyparta przez postępujące na północ lasy. Arktyka robi się coraz cieplejsza i zatrzymanie tego procesu jest mało prawdopodobne. Symulacje pokazują, że do połowy tego tysiąclecia tundra dozna znacznego spustoszenia: pozostanie z niej około 6 procent tego, co jest dzisiaj, albo zniknie całkowicie. Wraz z nią prawdopodobnie wyginą takie zwierzęta, jak lemingi i renifery oraz liczne gatunki roślin.

Naukowcy prowadzą badania mające na celu wzmocnienie odporności wybranych ekosystemów na negatywne skutki zmian klimatu poprzez ich kompleksową ochronę przed wnikaniem inwazyjnych gatunków roślin.

Od 1 do 3 czerwca 2022 roku będzie odbywać się międzynarodowa konferencja poświęcona namysłom nad przyszłością humanistyki oraz edukacji humanistycznej i pokładanej w niej nadziei na stworzenie projektu mogącego przezwyciężyć „kryzysy planetarne”.

Na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego (ul. Będzińska 60, Sosnowiec) od godz. 10.00 do 19.00 odbędzie się wydarzenie popularnonaukowe pn. „GeoPiknik na Żylecie”.

Kości megaraptora, potężnego drapieżnego dinozaura, odkryto w Patagonii. Maip macrothorax – jak nazwali go odkrywcy z argentyńskiego muzeum – miał około 10 metrów długości, długie zakrzywione pazury i żył około 70 milionów lat temu. Prawdopodobnie był największym spośród południowoamerykańskich megaraptorów.