Ze świata nauki

Samice niektórych pająków mają kanibalistyczny zwyczaj zjadania samców po tym, gdy zostaną przez nich zapłodnione. Zwyczaj ten ewidentnie nie spodobał się samcom pewnego gatunku, które nauczyły się w odpowiedniej chwili „katapultować”, unikając w ten sposób pożarcia.

Po odstawieniu mięsa ze względów etycznych, zdrowotnych lub środowiskowych, niektórzy właściciele zwierząt chcą, aby ich czworonożne pupile również przeszły na dietę wyłącznie roślinną. Czy to bezpieczne, aby nasze mięsożerne koty i szczenięta całkowicie rezygnowały z mięsa lub białka zwierzęcego?

Od dwóch milionów lat pochodzący z Afryki krewny naszej kukułki pasożytuje – jak wiele innych kukułek – w gniazdach innych ptaków, podrzucając im swoje jajka, by to inny ptak wychował ich młode. Badacze z Cambridge zaobserwowali jednak zjawiska ewolucyjne, które świadczą o tym, że typowe ofiary kukułczego sprytu nauczyły się działań obronnych. Czy to koniec kukułczego kłamstwa? 

Dlaczego jeden bodziec może w naszym mózgu wywoływać różne reakcje? Badacze z Salk Institute for Biological Studies proponują, aby informacje przekazywane między neuronami rozumieć w kategoriach fal, a nie zamkniętych obwodów. Oczywiście, neurony działają liniowo. W oparciu o badanie reakcji mózgu na pewne złudzenie optyczne neurobiolodzy dowiedli jednak, że ruch informacji w mózgu podlega prawom falowania, z rosnącą i malejącą aktywnością oraz interferencją między falami.

1 kwietnia przypada Międzynarodowy Dzień Ptaków, (ang. International Bird Day). Święto obchodzone jest corocznie od 1906 roku, a ustanowione zostało podczas ratyfikacji Konwencji o Ochronie Ptaków Pożytecznych dla Rolnictwa (1902 r.). Obchody tego dnia koordynuje BirdLife International – ogólnoświatowa federacja organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną ptaków, której partnerem w Polsce jest Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.

Strupy są ważnym elementem procesu gojenia. Wszyscy wiemy, że ich skubanie i drapanie to zły pomysł – po prostu sprawi, że gojenie zajmie więcej czasu, a może nawet doprowadzić do infekcji. Natomiast gojący się strup wręcz błaga o podrapanie. Z czego wynika to, że strupy tak bardzo swędzą?

Badacze z Queen Mary University of London zaobserwowali nową formę społeczną u mrówek ogniowych gatunku Solenopsis invicta, w trakcie jej rozpowszechniania na inne gatunku rodzaju Solenopsis. Przeniesienie „supergenu społecznego”, który sprawia, że mrówki tworzą sprawniej działające społeczności kierowane przez wiele królowych, oparte jest na krzyżowaniu się gatunków, zwanym introgresją.

Zmiany klimatu mogą zmienić w sposób diametralny warunki życia roślin i zwierząt – przy zbyt dużym tempie wiele z nich nie będzie w stanie się przystosować. Dane naukowców o wpływie zmian klimatu na florę i faunę są alarmujące: zniknie wiele roślin i zwierząt. 

Śląskie Centrum Wody Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach wraz z Fundacją "Why Not" serdecznie zapraszają do wzięcia udziału w konferencji naukowej pt. "Rzeka Wisła 2021 - problemy i wyzwania".

Energia to podstawa. Wszystko kręci się wokół energii. Nawet Ziemia (razem z innymi ciałami niebieskimi) trzyma się niezmiennie swego energetycznego rodzica. Dzięki temu Słońce obdarza nas oraz inne żyjące istoty odpowiednią porcją światła i ciepła.

O bakteriach, ich roli w środowisku i życiu człowieka, a także o popularyzacji nauki opowiada mikrobiolog dr hab. Aleksandra Ziembińska-Buczyńska, prof. Politechniki Śląskiej, dyrektor Centrum Popularyzacji Nauki Politechniki Śląskiej, absolwentka Uniwersytetu Śląskiego. W 2021 roku zdobyła Nagrodę POP Science w kategorii "myśl globalnie, działaj lokalnie" podczas 5. Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE.

4 lutego obchodzony jest Światowy Dzień Walki z Rakiem. Jednym z częstszych typów nowotworów jest rak piersi, który z każdym rokiem dotyka coraz więcej ofiar. Światowy Dzień Walki z Rakiem corocznie przypomina milionom kobiet, jak ważna jest profilaktyka oraz kontrola onkologiczna. W przypadku chorób, a zwłaszcza chorób nowotworowych, czas jest niezwykle ważny, a wczesne wykrycie nieprawidłowości pozwala na całkowite wyleczenie.

Rozprzestrzeniający się w nieporównywalnym do wcześniejszych wariantów wirusa SARS-CoV-2 omikron budzi wiele pytań, na które trudno odpowiedzieć, pomimo intensywnych prac naukowców na całym świecie. Gdzie powstał? Jak to możliwe, że jest tak odmienny od pozostałych – skąd w tak krótkim czasie tyle mutacji? W najnowszym tygodniku „Nature” Smriti Mallapaty zbiera najważniejsze informacje na ten temat.

Sen w fazie REM, podczas której pojawiają się marzenia senne ma ochronne znaczenie dla zwierząt żyjących w środowisku pełnym drapieżników. Taki sen przyspiesza wybudzenie i sprawia, że zwierzę jest gotowe na szybką reakcję. Koncepcja jest znana już od dawna, teraz została potwierdzona doświadczalnie i powiązana z obwodem w mózgu, który odpowiada za dzienne reakcje związane ze strachem.

Usunięcie zębów mądrości to rytuał przejścia dla wielu młodych osób. Dlaczego te zęby nie wychodzą w dzieciństwie tak, jak pozostałe?

Wydział Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach zaprasza do udziału w XI edycji „Nocy Biologów”, która przebiegać będzie pod hasłem przewodnim „Różnorodność biologiczna – od genu do ekosystemu”, co wpisuje się w rezolucję Parlamentu Europejskiego z dn. 6 czerwca 2021 na rzecz bioróżnorodności 2030.

Grupa włoskich badaczy przeprowadziła eksperyment, z którego wynika, że strzelczyk indyjski, słodkowodna ryba znana z tego, że poluje na owady plując na nie, potrafi bezbłędnie rozróżnić między niewielkimi liczbowo grupami kropek i wybrać zawszę tę, przy której ma się spodziewać nagrody.

Żeby zwiększych produkcję białych krwinek i przez to wzmocnić działanie układu odpornościowego, nasz organizm przetwarza tłuszcz w kwas tłuszczowy. Naukowcom z medycznych laboratoriów w Norwich udało się podpatrzyć i zrozumieć przebieg tego procesu, obserwując zakażenie bakterią Salmonelli. Kwasy tłuszczowe trafiają do krwi jako zasobne źródła energii do produkcji białych krwinek. Odkrycie może pomóc w opracowaniu nowych terapii wzmacniających odporność organizmu.

6 grudnia 2021 roku w "Quantamagazine" ukazał się artykuł poświęcony najnowszym osiagnieciom grupy naurologów z Uniwersytetu Harvarda i inżynierów Google’a, którzy opracowali pierwszy schemat połączeń fragmentu ludzkiego mózgu. Autorką artykułu jest Monique Brouillette. Zachęcamy do przeczytania recenzji artykułu. 

Obszerna analiza genetyczna jednorocznej trawy gatunku Aegilops tauschii, popularnej na Bliskim Wschodzie i w Azji Środkowej wykazała, że to właśnie dzięki niej pszenica posiada gen, którego ekspresja umożliwia produkcję gluteniny, białka glutenu.