Ze świata nauki

Klub Myśli Ekologicznej zaprasza na 68. spotkanie. Tym razem gościem będzie prof. Ladislav Miko – były minister środowiska Republiki Czeskiej, obecnie zastępca dyrektora generalnego w Departamencie Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności Komisji Europejskiej.

Badacze z Portsmouth pracują nad tym, aby przywrócić ostrygę europejską w lokalnym przybrzeżnym środowisku wodnym. Ostryga nie ma być tym razem hodowlanym przysmakiem, ale podstawą do odbudowy ekosystemu oraz narzędziem filtrowania i oczyszczania wód u brytyjskich wybrzeży.

Kiedy komórka w naszym ciele umiera, jeden z genów aktywuje lipidy, które wydostają się na jej powierzchnię. Ten sygnał rozpoznają fagocyty – komórki krwi, które wchłaniają martwą komórkę, chroniąc nas przed atakiem autoimmunologicznym. Cały proces uwolnienia człowieka od "biośmierci" opisali japońscy naukowcy.

22 kwietnia obchodzimy Światowy Dzień Ziemi. Święto ma na celu promowanie postaw proekologicznych w społeczeństwie oraz budowanie wspólnej odpowiedzialności za naszą planetę. Dzień Ziemi 2022 przebiega pod hasłem "Inwestujmy w naszą planetę".

Klub Myśli Ekologicznej serdecznie zaprasza na 67. spotkanie pt. "Zwykli ludzie mogą robić niezwykłe rzeczy". Gościem wieczoru będzie Julia Butterfly Hill, amerykańska aktywistka ekologiczna, pisarka, mówczyni motywacyjna, przez ponad 2 lata zamieszkiwała na olbrzymiej 55-metrowej 1500-letniej sekwoi w Kalifornii broniąc ją przed wycinką. 

Zmiany klimatyczne prowadzą do łagodniejszych zim i wyższych dobowych temperatur. Obszary znajdujące się dotąd w strefie umiarkowanej są coraz atrakcyjniejsze dla gatunków roślin i zwierząt charakterystycznych dotąd dla terenów tropikalnych. Obserwacje i badania porównawcze wykonane przez ekologów w południowych stanach USA pokazały, że łagodniejsze zimy pozwoliły tropikalnym gatunkom na przeniesienie się na północ.

Uniwersytet Śląski już po raz jedenasty włącza się w organizację obchodów tego naukowego święta. W dniach 15-19 marca br. odbędą się popularnonaukowe wykłady online skupiające się na wszystkim co związane z mózgami, ich rozwojem, pochodzeniem i działaniem!

Lampart afrykański, podgatunek lamparta plamistego, jest jednym z drapieżników, które utrzymały wysoką liczebność. Najnowsze badania pokazują, że działo się tak przez całe tysiąclecia i dlatego ten duży kot cechuje się bardzo dużym zróżnicowaniem genetycznym. Ta wyjątkowa cecha sprawia, że łatwiej przystosowuje się do życia w różnych warunkach i jest bardziej otwarty jeżeli chodzi o wybór ofiar, na które będzie polować.

LSD może pogłębić świadomość. Badania pokazują, że LSD uwalnia mózg od jego naturalnych barier, pozwalając neuronom (które normalnie nie wchodziłyby w interakcje) na łączenie się pomiędzy sobą. Możemy to zaobserwować na skanach mózgu.

Dzięki badaniu ogromnego drzewa kauri sprzed 42 tysięcy lat naukowcy ustalili, że miało wtedy miejsce przebiegunowanie Ziemi – przez kilkaset lat bieguny Ziemi były ruchome i osłabione, a na pewien czas nawet zamieniły się miejscami. Analizując działanie promieniowania kosmicznego badacze uważają, że to zjawisko mogło krótkotrwale wpłynąć na zmianę klimatu, a w rezultacie m.in. przyczynić się do zniknięcia neandertalczyków z Europy.

W jaskini na indonezyjskiej wyspie Celebes badacze odkryli jedno z najstarszych kiedykolwiek spotkanych malowideł naściennych, którym prehistoryczni ludzie zobrazowali otaczającą ich rzeczywistość. Malowidło pochodzi sprzed co najmniej 45 500 lat i przedstawia… świnię. Malowidła są na tyle precyzyjne, że bez trudno udało się ustalić, że jest to świnia wisajska, lokalnie występująca też współcześnie.

Międzynarodowy zespół naukowców odkrył nowy, nieprzeciętnie mały gatunek kameleona z rodzaju Brookesia, żyjący w górskich lasach deszczowych w północnym Madagaskarze. Studium na ten temat zostało opublikowane w czasopiśmie „Scientific Reports”.

2 lutego obchodzimy Światowy Dzień Mokradeł. Jego celem jest przypomnienie, jak duże znaczenie dla przyrody i klimatu ma obecność ekosystemów utrzymujących wodę, filtrujących ją i wzmacniających bioróżnorodność.

Zabawa kośćmi do żucia to ulubione zajęcie psów. Jeśli kość jest szczególnie wyjątkowa, pies może ją nawet zakopać. Ludziom takie zachowanie może wydawać się dziwne, dlatego warto odpowiedzieć na pytanie, po co psy inwestują tyle energii w zakopywanie cennych rzeczy?

Dr Magdalena Pacwa-Płociniczak oraz dr Tomasz Płociniczak z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach interesują się możliwościami wykorzystania bakterii i roślin w remediacji. Poszukują możliwie najbezpieczniejszej dla środowiska naturalnego drogi, która w sposób nieinwazyjny pozwoli oczyścić dany obszar z różnego rodzaju zanieczyszczeń.

Jedna czwarta gatunków pszczół aktywnych i raportowanych w latach 90. nie była odnotowana w ostatnich latach, pomimo tego, że znacząco wzrosła liczba takich raportów. Nie oznacza to, że wszystkie te gatunki wymarły, ale pewnie jest tak z wieloma z nich, a pozostałe stałych się na tyle rzadkie, że nie zauważa się ich obecności.

Bakterie posiadają geny, które umożliwiają im dostosowanie się do dobowego cyklu światła i temperatury. Badacze, którym udało się tego dowieść, chcą teraz to wykorzystać do lepszego zrozumienia tego powszechnie występującego wśród istot zjawiska, które nazywamy czasem zegarem biologicznym.

8 stycznia 2021 roku w Instytucie Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach odbędzie się dziesiąta edycja Nocy Biologów. Tematem przewdonim Nocy Biologów 2021 będzie „Człowiek i mikroorganizmy”.

Chociaż psy uchodzą za najmądrzejsze (a na pewno za najlojalniejsze!) zwierzęta, ich zdolności odbioru słów są – jak pokazują badania węgierskich naukowców – mocno ograniczone. „Najlepsi przyjaciele człowieka” nie rozróżniają wyrazów podobnych , różniących się tylko jedną głoską.

Wieloletnie badania pozwoliły naukowcom opracować dwa rozwiązania, dzięki którym można przyspieszyć proces otrzymywania nowych odmian jęczmienia o kilka lat. Stworzyli oni nowy sposób izolacji i inicjacji kultury in vitro mikrospor, czyli niedojrzałych ziaren pyłku, z wykorzystaniem kłosa jęczmienia, który zostaje poddany dwóm rodzajom czynników stresowych.