Ze świata nauki

Badanie, w którym wzięło udział ponad 28 000 osób, potwierdza tezę, że codzienne palenie papierosów kurczy mózg.

Pojawiająca się dziedzina chronoterapii raka sugeruje, że leczenie nowotworu może być najskuteczniejsze o określonej porze dnia.

Dzień Ziemi, nazywany także Międzynarodowym Dniem Matki Ziemi jest wydarzeniem obchodzonym corocznie na całym świecie. W tym roku wydarzenie odbędzie się 22 kwietnia pod hasłem „Inwestuj w naszą planetę”.

Przełomowe pomysły rodzą się często spontanicznie. Tak jak we francuskim Montpellier, gdzie w czerwcu ubiegłego roku międzynarodowa grupa ekspertów uczestniczących w sympozjum naukowym poświęconym molekularnym podstawom odpowiedzi roślin na zmiany klimatyczne, postanowiła utworzyć inicjatywę „PlantACT! Rośliny dla klimatu”.

Trujące i jadowite zwierzęta mogą zabijać. Ich toksyny są jednak wytwarzane i dostarczane do ciała ofiary na różne sposoby. 

Badania przeprowadzone na grupie ponad 65 tysięcy dzieci w Japonii pokazują, że kontakt z mieszkającymi w domu psami lub kotami w okresie życia płodowego i wczesnego niemowlęctwa ma związek z mniejszym ryzykiem wystąpienia alergii pokarmowych.

Naukowcy z Uniwersytetu w Edynburgu rozwinęli technikę badawczą łączącą zaawansowaną mikroskopię i uczenie maszynowe, dzięki czemu udało im się stworzyć metodę rozpoznawania gatunków pochodzących ze stanowiska Rhynie chert, liczącego ponad 400 milionów lat.

Daleko na północy, na Spitsbergenie, wyspie leżącej w norweskim archipelagu Svalbard, znajduje się niezwykły, pieczołowicie chroniony budynek. To jeden z najlepiej zabezpieczonych obiektów na świecie, a wstęp do niego jest niemal całkowicie zakazany.

Każdy organizm żyjący na Ziemi jest efektem wyjątkowego, trwającego miliony lat procesu ewolucji. Badając skamieniałości wymarłych już gatunków, jesteśmy w stanie prześledzić poszczególne jej etapy. Wiedza ta pozwala nam nie tylko odkryć przeszłość naszej planety. Równie wiele może nam powiedzieć o naszej współczesności. Prof. dr hab. Jerzy Dzik, wieloletni wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, od wielu lat bada przebieg ewolucji i jej kopalny zapis na poziomie populacyjnym. Uczony tłumaczy, dlaczego powinna nas interesować historia Ziemi zapisana w skałach i materiale kopalnym, a także wyjaśnia, na czym polega praca paleontologa i jak zmieniło się oblicze tej dziedziny na przestrzeni lat.

22 marca przypada Światowy Dzień Wody. Został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją z 22 grudnia 1992 roku. Głównym celem Dnia jest zwrócenie uwagi społeczności międzynarodowej na wpływ gwałtownego wzrostu populacji ludzkiej, industrializacji, zmian klimatycznych, konfliktów zbrojnych i klęsk żywiołowych na systemy wodne świata. 

Wirusy sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat, zachowane we wiecznej zmarzlinie, mogą być wciąż zaraźliwie. Naukowcy rozmrozili znalezione na Syberii tak zwane gigantyczne wirusy (nieszkodliwe dla człowieka) i w laboratoryjnych warunkach dowiedli, że są one w stanie zainfekować amebę i rozwijać się w taki sposób jak współczesne drobnoustroje.

W ostatnim czasie wiele emocji wywołało rozporządzenie wykonawcze Unii Europejskiej, która dopuściła jako dodatek do żywności mąkę ze świerszcza domowego. W mediach i internecie zawrzało, a na różnych stronach można było przeczytać, że jest to krok ograniczający wolność człowieka oraz igranie z ludzkim zdrowiem.

Co mają ze sobą wspólnego ropucha złota, koziorożec pirenejski czy żółw olbrzymi z Pinty? To tylko niektóre z gatunków, które w ciągu ostatnich dziesięcioleci wymarły. Aby wymieranie gatunków udało się ograniczyć, konieczne są regulacje prawne, współdziałanie międzynarodowe, a także świadomość społeczna. 3 marca na całym świecie obchodzony jest Światowy Dzień Dzikiej Przyrody.

Większość małych dzieci może z łatwością przyswajać języki i zdobywać ogromną wiedzę we wczesnych latach swojego życia. Z czego to wynika?

Zniszczyliśmy środowisko i wiemy o tym. Stosujemy m.in. ogromne ilości pestycydów, aby pozbyć się grzybów czy bakterii chorobotwórczych. Długotrwałe ich stosowanie ma jednak negatywny wpływ nie tylko na środowisko, lecz również na człowieka. Dlatego naukowcy szukają naturalnych, skutecznych sposobów ochrony plonów. Takie badania prowadzimy także my – mówi prof. dr hab. Zofia Piotrowska-Seget z Wydziału Nauk Przyrodniczych UŚ, która wraz z dr Katarzyną Kasperkiewicz ze swojego zespołu, opowiada o bakteriach mogących się przyczynić do powstania biologicznej szczepionki dla roślin. 

Odkrycie narzędzi kamiennych kultury olduwajskiej sprzed 2,9 miliona lat w pobliżu dwóch zębów australopiteka rodzaju Paranthropus wzbudziło ferment w środowisku antropologów fizycznych. Czyżby technika wytwarzania kamiennych narzędzi została opanowana przez gałąź ewolucyjną inną niż rodzaj Homo?

Kakadu białooka, niewielka papuga żyjąca na Wyspach Tanimbar, potrafi posługiwać się narzędziami, które sama zdobywa i przynosi na miejsce, gdzie są jej potrzebne. Dotąd naukowcy uważali, że tak zaawansowany sposób posługiwania się narzędziami wyróżnia tylko ludzi i nieodległe nam gatunki naczelnych.

Dzięki nowoczesnym technikom odtwarzania DNA udało się zrekonstruować informacje na temat pewnych relacji rodzinnych mieszkańców Starożytnej Grecji. Okazuje się, że zawieranie małżeństw z kuzynami 4000 lat temu było niezwykle powszechne. Dowiedzieliśmy się również, że duże gospodarstwa łączyły pod jednym dachem nie tylko rodziny, ale też rodziny tych rodzin.

Czy w przyszłości będziemy się żywić owadami? Czy świerszcze mogą być alternatywą dla krów? Badania pokazują, że włączenie na szeroką skalę owadów do globalnego obrotu żywnością (jako pokarm dla ludzi i zwierząt) jest ekonomicznie i ekologicznie uzasadnione. Tylko czy będziemy chcieć jeść owady?

W chwili, gdy człowiek umiera, jego ciało zaczyna się rozpadać – komórki obumierają, a bakterie atakują. Ale jak długo trwa całkowity rozkład ciała?