Ze świata nauki

Została odkryta 20 lat temu. Początkowo uznano ją za najbardziej niebezpieczną ze wszystkich znanych asteroid. Szansa na to, że 99942 Apophis uderzy w Ziemię w ciągu najbliższych 100 lat została jednak wykluczona. Mimo to jej przelot obok Ziemi w kwietniu 2029 roku będzie jednym z najrzadszych wydarzeń kosmicznych w naszym życiu.

Nasza galaktyka w ciągu swojego życia zderzyła się z wieloma innymi galaktykami. Należący do Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) teleskop kosmiczny Gaia ujawnił, że do ostatniego z tych kosmicznych zderzeń doszło miliardy lat później, niż dotąd sądziliśmy.

Najważniejsze naukowe wydarzenie roku 2024 odbywać się będzie od 12 do 15 czerwca w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. W związku z przyznanym tytułem Europejskiego Miasta Nauki Katowice będą gospodarzem EuroScience Open Forum (ESOF2024) – konferencji organizowanej co dwa lata w kolejnym europejskim mieście, mającej na celu zaoferowanie społeczności naukowej i lokalnej platformy do interdyscyplinarnej i przekrojowej debaty dotyczącej największych wyzwań stojących dziś przed człowiekiem i światem. Udział w wydarzeniu jest bezpłatny.

O kometach i planetach, łazikach marsjańskich i misjach w najdalsze rubieże Układu Słonecznego oraz o tym, jak zrobić karierę w NASA – rozmowa z Arturem B. Chmielewskim, inżynierem pracującym w centrum badawczym NASA Jet Propulsion Laboratory w Pasadenie (Kalifornia), synem Henryka Jerzego Chmielewskiego, znanego jako Papcio Chmiel i autor serii komiksowej "Tytus, Romek i A’Tomek".

Chiny z powodzeniem rozpoczęły swoją historyczną misję Chang’e-6. Trwająca 53 dni odyseja będzie najbardziej złożoną i wymagającą misją księżycową przeprowadzoną przez Chiny. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, naukowcy zbadają pierwsze skały z odległej strony Księżyca pod koniec czerwca 2024 roku.

Astronomowie odkryli kolejną egzoplanetę znajdującą się w strefie zamieszkalnej. Co ciekawe, planeta krąży wokół podwójnego układu gwiezdnego. Znalezisko było możliwe dzięki programowi Planet Hunters TESS, w którym niezawodowi naukowcy-obywatele przeszukują dane z teleskopu i informują badaczy o ciekawych znaleziskach.

Analizując ogromne zasoby danych zebranych przez sondę Gaia, naukowcy odkryli „uśpioną” dużą czarną dziurę o masie prawie 33 razy większej od masy Słońca. Ukrywała się w gwiazdozbiorze Orła (Aquila), blisko 2000 lat świetlnych od Ziemi. Jest to pierwszy przypadek, gdy tak duża czarna dziura pochodzenia gwiezdnego została zauważona w obrębie Drogi Mlecznej. Do tej pory czarne dziury tego typu obserwowano jedynie w bardzo odległych galaktykach. 

Astronomowie stworzyli największą jak dotąd kosmiczną mapę 3D kwazarów, czyli jasnych i aktywnych centrów galaktyk zasilanych przez supermasywne czarne dziury. Mapa przedstawia lokalizację około 1,3 miliona kwazarów w przestrzeni i czasie, przy czym najdalsze z nich świeciły jasno, gdy Wszechświat miał zaledwie 1,5 miliarda lat.

Nowy typ gwiazdy, potocznie nazwany „starym palaczem” (ang. old smoker), odkryto w centrum naszej galaktyki. Stare, spokojne z pozoru gwiazdy, wybuchają nagle wielkimi ilościami metalicznego pyłu, by po kilku latach wrócić do wcześniejszej, cichej formy. Astronomowie nie rozumieją jeszcze do końca tego zjawiska, ale jedna z teorii mówi, że jest to ważny element tego, jak ciężkie pierwiastki rozprzestrzeniają się w galaktyce.

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) zatwierdziła właśnie nową misję – EnVision. Zbada ona Wenus od jej wewnętrznego jądra do zewnętrznej atmosfery, dając nowy wgląd w historię planety, aktywność geologiczną i klimat.

Na 17 stycznia 2024 roku zaplanowano start misji Axiom 3 (Ax-3) na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). Weźmie w niej udział astronauta projektowy ESA Marcus Wandt ze Szwecji. Spędzi na orbicie 14 dni, prowadząc badania w warunkach mikrograwitacji i działania edukacyjne. Będzie piątym astronautą ESA, który poleci na statku kosmicznym Dragon. Załoga Ax-3 składająca się z czterech astronautów zostanie wystrzelona w kosmos na rakiecie Falcon 9 firmy SpaceX.

Co przyniesie rok 2024 w dziedzinie badań i eksploracji kosmosu? Europejska Agencja Kosmiczna właśnie ogłosiła, że będzie obfitował w liczne starty.

Międzynarodowy zespół astronomów przestawił szereg dowodów na to, że tak zwany Mały Obłok Magellana to w istocie nie jedna, ale dwie karłowate galaktyki, posiadające odmienny skład chemicznych i poruszające się z różną prędkością wobec naszej galaktyki.

Po 1000 dni marsjańskich tzw. soli spędzonych na Czerwonej Planecie, łazik NASA ma na swoim koncie przemierzenie starożytnego systemu rzeki i jeziora. W czasie drogi zbierał cenne próbki. 

7. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE odbędzie się w dniach 9–11 grudnia 2023 w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach pod hasłem: "Nauka da nam przyszłość". Jak co roku na festiwalu znajdą się przystanki Przystanku Nauka. Zapraszamy!

Astronomowie z Europejskiej Agencji Kosmicznej, opierając się na badaniach prowadzonych dzięki Kosmicznemu Teleskopowi Jamesa Webba, dowiedli, że skaliste planety podobne do naszej mogą powstawać w znacznie bardziej ekstremalnym środowisku, niż zakładano, charakteryzującym się wysokim promieniowaniem ultrafioletowym, które istotnie skraca czas istnienia dysku gwiezdnego.

1 grudnia 2023 roku na Wydziale Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w Chorzowie (ul. 75. Pułku Piechoty 1a) odbędzie się panel dyskusyjny pt. „Rok Kopernika: Kosmos i my”.

Indyjscy astronomowie opracowali model prognozowania, kiedy nastąpić ma szczyt intensywności burz kosmicznych. Ustalili, że najbliższy będzie miał miejsce już w pierwszej połowie 2024 roku. Takie szczyty aktywności zdarzają się cyklicznie, mniej więcej co 11 lat i spowodowane są większą intensywnością występowania plam słonecznych.

Nowe badania wykorzystujące stare dane pomogły odkryć strukturę jądra Księżyca. Odkrycia ujawniają również, jak wyglądał wczesny Układ Słoneczny.

 Podczas gdy wiele osób na całym świecie 31 października przebiera się za czarownice lub szkielety albo dekoruje swoje domy dyniami, pajęczynami i duchami, są tacy ludzie, którzy świętują dzień czegoś jeszcze bardziej dziwacznego – ciemnej materii. Od 2017 roku różne instytucje organizują w październiku wydarzenia z okazji Dnia Ciemnej Materii.