Ze świata nauki

Żaden żyjący na Ziemi organizm nie może oprzeć się procesowi śmierci komórkowej. Ale nie każdy organizm doświadcza go w taki sam sposób. Naukowcy zaobserwowali po raz pierwszy zjawisko stężenia pośmiertnego u umierających nicieni. Podczas gdy jednak ludzkie ciało usztywnia się, kiedy śmierć dokonała się już nieodwracalnie, u nicieni drętwota poprzedza śmierć.

Naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego otrzymali cykliczne acetale w reakcji alkoholi z ketonami. Zastosowana metoda umożliwia wytwarzanie związków mających zastosowanie jako dodatki do paliw płynnych. Korzyści płynące z takiego rozwiązania obejmują obniżenie temperatury krzepnięcia paliwa lub konserwacji układu paliwowego i wzbogacenia paliw poprzez podniesienie liczby oktanowej, co bezpośrednio przekłada się na zwiększenie mocy silnika i redukcję spalania.

Wykład prof. zw. dr. hab. Mariana Palucha „Termodynamiczny i kinetyczny wymiar przejścia do fazy szklistej” odbył się 9 listopada 2017 roku i był pierwszym z cyklu wystąpień „Fizykochemia materiałów tworzących fazę szklistą”, w których prof. Paluch wraz ze swoimi współpracownikami przybliżali przedmiot badań ich zespołu. Referaty są kolejną odsłoną wykładów mistrzowskich organizowanych przez Uniwersytet Śląski w Katowicach.

Naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego zaproponowali nowy sposób przeprowadzenia reakcji wymiany protonowej w monokryształach podwójnych tlenków niobianu litu i tantalanu litu przy zastosowaniu dotychczas nieużywanych reagentów. Skonstruowali również aparaturę służącą do wymiany protonowej, niezbędną do prowadzenia reakcji chemicznej w roztworach stężonych kwasów nieorganicznych. Materiały te znajdują zastosowanie m.in. w optoelektronice.

Chemicy z Uniwersytetu Śląskiego we współpracy z naukowcami z Politechniki Gdańskiej i Politechniki Łódzkiej opracowali specjalne tkaniny poliestrowe, wychwytujące jony metali ciężkich, takich jak: ołów, kadm, chrom, miedź, cynk, kobalt czy nikiel. W przyszłości będą one mogły służyć przede wszystkim do adsorbowania metali ciężkich np. ze ścieków przemysłowych: pokopalnianych, hutniczych czy pochodzących z zakładów poligraficznych. Wynalazek został opatentowany.

12 stycznia 2018 roku o godz. 15.30 w sali Rady Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego (Katowice, ul. Bankowa 14, sala 227) odbędzie się XI wykład im. Profesora Andrzeja Lasoty. W programie tegorocznej edycji przewidziano wystąpienie prof. dr. hab. Piotra Bilera z Instytutu Matematyki Uniwersytetu Wrocławskiego, który mówić będzie nt. „Matematycznych wyzwań w teorii chemotaksji”.

Na Ziemi wyczerpuje się złoto – ma go starczyć już tylko na 50 lat. Mowa jednak o tym złocie, które znajduje się na powierzchni Ziemi i bezpośrednio pod nią. Tymczasem głęboko w ziemskim jądrze kryją się jeszcze wielkie pokłady tego cennego kruszcu, do których... niestety nie mamy jak dotrzeć. To złoto w trakcie formowania się planety spłynęło w sam jej środek. Skąd więc jednak złoto na powierzchni? Jest kilka teorii, ostatnio temat znów wrócił.

Tygodnik „Nature” ogłosił właśnie swoją dziesiątkę roku 2017 – zestawienie ludzi, którzy wywarli wpływ na świat 2017 roku. Wpływ dotyczy nauki, ale efekt ich działań obejmuje lub obejmie w przyszłości najważniejsze dziedziny naszego życia. Redaktorzy tego prestiżowego czasopisma nie wpisali jednak na listę wyłącznie naukowców – są tam osoby, które same działały lub inspirowały do działania, ale także takie, których działania przynieść mogą wielką szkodę.

Od lat naukowcy próbują stworzyć faktycznych łańcuch na na poziomie cząsteczkowym - ciąg powiązanych ze sobą malutkich okręgów. Badacze z Uniwersytetu w Chicago ogłosili właśnie na łamach czasopisma "Science", że udało im się tego dokonać za pomocą opracowanej przez nich specjalnej metody.

Już po raz drugi największe śląskie uczelnie (Uniwersytet Śląski, Politechnika Śląska, Śląski Uniwersytet Medyczny, Akademia Sztuk Pięknych) oraz Miasto Katowice łączą siły, by przekonać mieszkańców regionu śląsko-zagłębiowskiego, że nauką można się bawić, a codzienną pracę badaczy reprezentujących różne dziedziny da się przedstawić w przystępny sposób. 

Naukowcy z amerykańskiego instytutu badawczego The Scripps Research Institute odkryli związek chemiczny, który mógł być czynnikiem decydującym o powstaniu życia na Ziemi.

Począwszy od 9 listopada, Uniwersytet Śląski w każdy czwartek zaprasza wykłady mistrzowskie, których autorami będą wybitne postaci uczelni. Organizatorem cyklu jest Kolegium Indywidualnych Studiów Międzyobszarowych UŚ.

Pozyskiwanie wodoru z morskiej wody do napędzania ogniw paliwowych jest dziś możliwe, ale bardzo kosztowne. Dlatego ta ekologiczna technologia nie jest jeszcze rozpowszechniona. Może się to zmienić dzięki wynalazkowi dr. Yang Yanga, materiałoznawcy z University of Central Florida. Opracował on hybrydowy nanomateriał, dzięki któremu koszty działania przejmuje... słońce.

Niezwykle interesujące osiągnięcie dla higieny i bezpieczeństwa w szpitalach i wszędzie tam, gdzie ludzie mogą pozostawiać zarazki. Naukowcy opracowali nowatorski materiał tekstylny, który sam się dezynfekuje. Niezależne badania pokazały, że może redukować liczbę bakterii nawet o 90 proc.

Skrócenie czasu rekonwalescencji pozabiegowej, niewielkie blizny czy mniejsze ryzyko wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych to zalety małoinwazyjnych zabiegów z zakresu medycyny estetycznej. Temu celowi służy również specjalny system wspomagający wykonywanie tych zabiegów, opracowany przez naukowców z Uniwersytetu Śląskiego oraz Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Wynalazek został objęty ochroną patentową.

Biodiesel to rodzaj biopaliwa wykorzystywanego w silnikach wysokoprężnych. Może być stosowany do napędu autobusów miejskich czy sprzętu rolniczego. Stanowiąc biokomponent zastępujący część oleju napędowego, przyczynia się do zmniejszenia jego zużycia. Otrzymywany jest w wyniku chemicznego przetwarzania oleju roślinnego.

Naukowcy z Uniwersytetu w Manchesterze stworzyli pierwszego na świecie „molekularnego robota”, zdolnego do wykonania kilku podstawowych zadań, w tym budowania cząsteczek.

Zespół naukowców koordynowany przez  prof. Mariana Palucha z Uniwersytetu Śląskiego od wielu lat prowadzi intensywne badania nad „lekami przyszłości”. Nowe substancje powinny nie tylko działać szybciej oraz skuteczniej, ale także być bezpieczniejsze dla organizmu ludzkiego od dostępnych obecnie. Naukowcy opracowali i opatentowali sposób otrzymywania wysoce fizycznie stabilnej, amorficznej formy tadalafilu – leku stosowanego u mężczyzn z zaburzeniami erekcji.

Dolegliwości mięśniowe mogą być lekkie – jak naciągnięcie mięśnia w wynikające z intensywnych ćwiczeń, ale mogą być też naprawdę poważne – jak niewydolność serca czy dystrofia mięśniowa. Naukowcy z kanadyjskiego McGill University opisali badania, w trakcie których przyglądali się współpracy sarkomerów – podstawowego budulca mięśni poprzecznie prążkowanych, zarówno szkieletowych, jak i sercowych. Zaburzenia w ich kooperacji okazały się przyczyną problemów mięśniowych.

Czy powstanie życia na Ziemi było przypadkiem, zbiegiem okoliczności? A może jednak było zjawiskiem nieuchronnym wynikającym wprost z zasad, które rządzą światem fizycznym? Badacze z Massachusetts Institute of Technology testują hipotezę o udziale drugiej zasady termodynamiki w powstawaniu zjawisk chemicznych przypominających życie.