Ze świata nauki

Nowa forma lodu to lód amorficzny o średniej gęstości (MDA). W przeciwieństwie do zwykłego lodu krystalicznego, w którym molekuły układają się w regularny wzór, w lodzie amorficznym molekuły występują w formie zdezorganizowanej, przypominającej ciecz.

Tworzywa sztuczne otaczają nas z każdej strony. Mikrocząsteczki plastiku znajdujemy w miejscach, które zdawały się być nietknięte przez człowieka. Wykrywamy je w antarktycznym śniegu oraz w oceanicznych głębinach. Na ich ślad trafiamy również w ludzkiej krwi. Powszechność tych toksycznych związków sprawia, że tak ważne jest poszukiwanie sposobów skutecznego ich wykrywania.

Zdaniem redaktorów tygodnika „Nature” rok 2023 będzie niezwykle ciekawy dla świata nauki. Pośród wielu innych nurtów badań, trzy mają wyrosnąć na najważniejsze: lądowanie na Księżycu, szczepionki mRNA oraz zmiany klimatyczne i finansowanie ich przeciwdziałaniu.

Zdaniem redaktorów tygodnika „Nature” rok 2023 będzie niezwykle ciekawy dla świata nauki. Pośród wielu innych nurtów badań, trzy mają wyrosnąć na najważniejsze: lądowanie na Księżycu, szczepionki mRNA oraz zmiany klimatyczne i finansowanie ich przeciwdziałaniu.

XII Ogólnopolska Noc Biologów rozpocznie się 13 stycznia 2023 roku o godzinie 15.00 w auli Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego przy ulicy Bankowej 9 w Katowicach.

„Byliśmy ostatnimi, którzy widzieli denata na żywo. Przebywaliśmy na Odrze dokładnie pięć dni przed katastrofą” – mówi dr hab. Andrzej Woźnica, prof. UŚ, dyrektor Śląskiego Centrum Wody (ŚCW) Uniwersytetu Śląskiego, który uczestniczył w projekcie „Czysta Odra? Why Not”. Naukowcy biorący udział w przedsięwzięciu nie spodziewali się, że ich prace badawcze staną się tak istotne w kontekście katastrofy ekologicznej na drugiej największej rzece Polski.

Japońscy badacze stworzyli najmniejszą i najprostszą istniejącą ruchomą formę życia. Syntetycznym bakteriom o bardzo prostym genomie, które dotąd umiały tylko rosnąć i dzielić się, wszczepili siedem białek, które umożliwiają im poruszanie się ruchem spiralnym.

W energetyce jądrowej – w przeciwieństwie do tradycyjnych źródeł, w których energię uzyskujemy w wyniku reakcji spalań węgla lub gazu – energię otrzymuje się na skutek procesów związanych z promieniotwórczością, czyli zdolnością niektórych jąder atomowych do rozpadu promieniotwórczego. Energetyka jądrowa odgrywa bardzo ważną rolę we współczesnym świecie. Niektórzy widzą w niej szansę na dekarbonizację i zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, z kolei sceptycy dostrzegają liczne zagrożenia związane z wykorzystaniem radioaktywnego źródła energii. Tematem energetyki jądrowej interesuje się dr Marek Matussek z Instytutu Chemii na Wydziale Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego.

Naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego opracowali kompozycję farmaceutyczną, która może być skuteczna w walce z chorobami układu krążenia.

Wraz z nadejściem jesieni liście większości drzew zmieniają kolory. Zieleń przechodzi w barwy żółte, pomarańczowe, brązowe i czerwone. Dlaczego tak się dzieje? Ten malowniczy proces kolorujący jesienne liście jest wynikiem działania różnych związków chemicznych.

Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za rok 2022 przyznano trojgu naukowców – Carolyn R. Bertozzi, Mortenowi Meldalowi i Barremu Sharplessowi – za rozwój technologii click chemistry i chemii bioortogonalnej.

Mogliśmy pomyśleć, że będzie to jedno ze świąt do zapamiętania, ale nikt nie odważyłby się ponownie użyć broni jądrowej przeciwko innym. Znamy piękne hasła „NIGDY WIĘCEJ WOJNY” i wierzymy, że są one prawdziwe. Jednak w obliczu wydarzeń z 24 lutego 2022 roku na Ukrainie zdajemy sobie sprawę, że wszystko – w tym broń nuklearna – jest możliwe – mówi dr hab. Barbara Kłos, prof. UŚ z Instytutu Fizyki Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Prof. dr hab. Wojciech Pisarski oraz prof. dr hab. inż. Joanna Pisarska z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych są współautorami trzech opatentowanych rozwiązań. Dwa z nich znajdą zastosowanie w technologii laserowej, trzeci – będzie mógł być wykorzystany głównie do produkcji włókien światłowodowych.

Zespół naukowców opracował rozwiązanie, które może być wykorzystywane w elektronice organicznej.

Jednym z leków, po który najczęściej sięgają osoby chcące uporać się z przeziębieniem jest aspiryna. Historia tego leku sięga 1899 roku, kiedy to Felix Hoffmann opatentował kwas acetylosalicylowy.

28 lutego 1901 roku urodził się Linus Pauling, światowej klasy chemik, który dwukrotnie otrzymał Nagrodę Nobla.

Badacze z Izraela ustalili, że z pewnością sięgającą 71 procent można na podstawie zapachu dwóch osób założyć, że zostaną oni przyjaciółmi, jeżeli tylko będzie im dane się poznać. Mniej lub bardziej świadomie człowiek, zupełnie jak inne ssaki lądowe, wącha siebie i osoby w swoim otoczeniu i najwyraźniej odbierane zapachy pozwalają na ustalenie pewnego kodu podobieństwa, który sprawia, że lubimy się lub nie.

Chemikom z University of Colorado Boulder udało się zsyntetyzować grafyn – formę węgla, podobną do grafenu, ale bardziej elastyczną. Materiał teoretycznie znany był już od lat, ale dopiero teraz udało się stworzyć jego materialną postać. Grafyn ma niezwykłe właściwości przewodzące, może więc być to przełomowe odkrycie dla rozwoju elektroniki i związanych z nią takich dyscyplin, jak na przykład medycyna.

Raz wszczepiony implant medyczny musi długo pracować w organizmie, który wspiera. Nie można go, jak telefonu, co trzeci dzień podpinać do ładowarki, dlatego baterie, które napędzają implanty medyczne muszą być trwałe i niezawodne. Naukowcy z MIT proponują zasilanie implantów ogniwami paliwowymi napędzanymi glukozą, która naturalnie i stale występuje w organizmie człowieka. Ogniwa to płaskie folie, będą więc zajmowały mniej miejsca niż baterie.

Projekt opisania ludzkiego genomu jest wreszcie skończony. To, co wiele lat temu rozpoczęto w ramach Human Genome Project, zostało teraz dokończone. Pierwszy projekt opisał około 92 proc. naszego DNA, skupiając się na tej części, która odpowiedzialna jest za ekspresję informacji w celu powstawania białek. Pozostałe DNA, które wcześniej nazywano „śmieciowym”, okazało się równie interesujące. Otwiera naukę m.in. na lepsze rozumienie tego, jak powstają komórki.