Ze świata nauki

8 lutego 2024 roku został wyniesiony na orbitę nowy satelita obserwacyjny NASA PACE (ang. Plankton, Aerosol, Cloud, ocean Ecosystem). Misja ma na celu badanie zdrowia oceanów, jakości powietrza i skutków zmieniającego się klimatu Ziemi.

Nanotechnologia – jedna z najszybciej rozwijających się dyscyplin naukowych – zajmuje się strukturami, materiałami i urządzeniami w skali nanometrycznej, czyli na poziomie cząsteczek i pojedynczych atomów. Można ją zastosować w różnych dziedzinach życia, m.in. w medycynie, elektronice, transporcie i produkcji żywności. Szczególnie interesująca jest dla naukowców zajmujących się celowanymi terapiami przeciwnowotworowymi.

Najnowsze badania dowodzą, że bakterie w jelitach zestresowanych myszy zakłócają działanie komórek chroniących przed patogenami.

Chemicy z Texas A&M University stworzyli polimery, które są w stanie uszkodzić błonę komórkową bakterii. To obiecująca odpowiedź na rosnący problem antybiotykoodporności wielu rodzajów bakterii. Zanim jednak wprowadzi się takie polimery do leczenia, badacze muszą się upewnić, czy nie są one szkodliwe dla człowieka.

26 stycznia 2024 roku odbędzie się XIII Noc Biologów na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego.

7. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE odbędzie się w dniach 9–11 grudnia 2023 w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach pod hasłem: "Nauka da nam przyszłość". Jak co roku na festiwalu znajdą się przystanki Przystanku Nauka. Zapraszamy!

1 grudnia 2023 roku na Wydziale Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w Chorzowie (ul. 75. Pułku Piechoty 1a) odbędzie się panel dyskusyjny pt. „Rok Kopernika: Kosmos i my”.

Pomarańczowa rzeka i niebieski las – tak wygląda dziś krajobraz okolic ulicy Roździeńskiego w Jaworznie, przy której funkcjonowały kiedyś Zakłady Chemiczne „Organika-Azot” SA. Eksperci mówią, że to tykająca bomba ekologiczna, a naukowcy szukają rozwiązania, które ma nas uchronić przed katastrofą. Być może skuteczne okażą się specjalne mezoporowate materiały opracowywane wspólnie przez dr. hab. Mateusza Dulskiego, prof. UŚ z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz dr. hab. inż. Łukasza Laskowskiego, prof. IFJ PAN z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN im. Henryka Niewodniczańskiego PAN.

4 października 2023 roku Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie Chemii. Nagroda trafiła do Moungi'ego G. Bawendi, Louisa E. Brusa i Alexeia I. Ekimova za „odkrycie oraz syntezę kropek kwantowych”. Przedstawiamy komunikat Akademii.

Komitet Noblowski w Instytucie Karolinska przyznał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny wspólnie dla Katalin Karikó i Drew Weissmana za odkrycia dotyczące modyfikacji zasad nukleozydowych, które umożliwiły opracowanie skutecznych szczepionek mRNA przeciwko COVID-19.

Energia to przyszłość. Bez niej nie przetrwamy. I choć wytwarzamy jej wystarczającą ilość, nadal nie potrafimy jej skutecznie magazynować. Nad jednym z układów, który może pomóc w rozwiązaniu tego problemu, pracuje międzynarodowy zespół pod kierunkiem prof. dr. hab. inż. Jarosława Polańskiego z Instytutu Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Projekt realizowany jest w ramach konkursu „Zielony Horyzont” Inicjatywy Doskonałości Badawczej.

15 lipca 2022 roku z Ostrawy (w pobliżu zerowego kilometra Odry) wystartowała wyprawa naukowo-badawcza zespołu naukowców. Podczas 10-dniowego spływu pokonali 740 km, docierając 24 lipca do Szczecina. Ich celem było zbadanie wód drugiej pod względem długości rzeki Polski. Dwa dni później na wysokości Oławy pojawiły się pierwsze martwe ryby. 31 lipca z brzegów Odry zebrano ich blisko 8 ton – to był początek gigantycznej katastrofy. Badania uczestników wyprawy stanowią więc bezcenny, a zarazem kluczowy materiał, który posłużył do oceny zagrożeń dla rzeki zarówno ze strony czynników naturalnych, jak i działalności człowieka. Naukowcy nie poprzestali na lipcowych badaniach, kolejne przeprowadzili w październiku 2022 roku.

"Atom. Od idei filozoficznej do fizycznej realności" to kolejna publikacja naukowca z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, w której historia nauki łączy się z opowieściami o życiu odkrywców. Autor przedstawia w niej próby poznania i zrozumienia najmniejszych elementów materii – od starożytności do współczesności.

22 maja na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej. Hasło na 2023 rok brzmi: „Od porozumienia do działania: przywrócenie różnorodności biologicznej”. 

Naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach opracowali nowe sposoby otrzymywania trzech związków, które mogą być wykorzystywane do celów medycznych. Tym, co łączy wynalazki, jest zastosowanie ciśnieniowej polimeryzacji.

Czy już wkrótce piwo będą produkować nanoroboty? Zespół czeskich naukowców opracował technikę fermentacji, którą wykonują niewielkie roboty, zwane Beer Botami, w środku których zamknięte są paczki drożdży. Dzięki nim fermentacja przebiega szybciej, a z filtracji drożdży można w ogóle zrezygnować – wystarczy magnes zbierający metalowe boty.

Niepokojące badania opublikowano w czasopiśmie „Environmental Science & Technology Letters”. Sugerują one, że grupa „dużych” polimerowych związków per- i polifluoroalkilowe (PFAS) dotąd uznawana za bezpieczną do użytku przy pakowaniu żywności, prawdopodobnie rozkłada się szybciej niż zakładano i w procesie tym do żywności i środowiska mogą dostawać się toksyczne substancje.

25 marca 2023 roku o godz. 17.00 na auli międzywydziałowej Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu (ul. Będzińska 60) odbędzie się 65. Giełda Minerałów i Skamieniałości.

Konferencja naukowa odbędzie się 24 marca 2023 roku w auli Wydziału Nauk Przyrodniczych w Sosnowcu (ul. Będzińska 60) w godz. 10.00–14.30.

Od 13 do 18 marca 2023 roku obchodzony będzie Światowy Tydzień Mózgu. Odbędzie się on w budynku Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (ul. Uniwersytecka 4) oraz poprzez transmisje online.