Nauki o ziemi
Próbka czerwonych i kremowych skał występujących w miejscu zanikającego pokładu węgla kamiennego w KWK Marcel | fot. Justyna Ciesielczuk
Węgiel i skały węglonośne w rdzeniu wiercenia Gołkowice IV z głębokości 1085–1104 m pod powierzchnią terenu | fot. Justyna Ciesielczuk
Czerwone skały w miejscu, gdzie powinien znajdować się węgiel, to widok, który zaskoczył naukowców z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. To początkowo niewytłumaczalne zjawisko przerodziło się w kilkuletnie badania w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, dlaczego w południowo-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego pokłady węgla nagle zanikają.
Czerwone skały w miejscu, gdzie powinien znajdować się węgiel, to widok, który zaskoczył naukowców z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. To początkowo niewytłumaczalne zjawisko przerodziło się w kilkuletnie badania w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, dlaczego w południowo-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego pokłady węgla nagle zanikają.
Prof. dr hab. Aleksandra Gawęda i dr inż. Krzysztof Kupczak | fot. Małgorzata Kłoskowicz
Rekonstrukcja huty w Złotym Stoku | rys. Krzysztof Kupczak
Rekonstrukcja huty w Miedzianej Górze | rys. Krzysztof Kupczak
Hutnictwo w Polsce ma bogatą historię sięgającą czasów średniowiecza. Najstarsze ślady hutnictwa żelaza na terenie naszego kraju są datowane na około 2000 lat. Na ziemiach polskich prowadzono wytop rud metali: żelaza, miedzi, cynku i ołowiu. Zapis najstarszej gałęzi przemysłu stanowią żużle powstające w wyniku przeróbki wydobywanych rud metali. O tym, co się w nich znajduje i jak interpretować dane, opowiadają prof. dr hab. Aleksandra Gawęda oraz dr inż. Krzysztof Kupczak z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Hutnictwo w Polsce ma bogatą historię sięgającą czasów średniowiecza. Najstarsze ślady hutnictwa żelaza na terenie naszego kraju są datowane na około 2000 lat. Na ziemiach polskich prowadzono wytop rud metali: żelaza, miedzi, cynku i ołowiu. Zapis najstarszej gałęzi przemysłu stanowią żużle powstające w wyniku przeróbki wydobywanych rud metali. O tym, co się w nich znajduje i jak interpretować dane, opowiadają prof. dr hab. Aleksandra Gawęda oraz dr inż. Krzysztof Kupczak z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Poczucie, że kontynenty były kiedyś połączone w jeden ląd, sięga co najmniej XVI wieku, kiedy flamandzki kartograf i geograf Abraham Ortelius zaproponował tę ideę. Opracował pierwszy nowoczesny atlas: "Theatrum orbis terrarum" ("Teatr świata"). Zauważył, że linie brzegowe Ameryki oraz Europy i Afryki zdają się do siebie pasować niczym elementy układanki. Zaproponował, że kontynenty stopniowo oddalały się od siebie na skutek trzęsień ziemi i powodzi. Jednak to niemiecki naukowiec Alfred Wegener, ponad 300 lat później, rozwinął solidną hipotezę dryfu kontynentalnego.
Poczucie, że kontynenty były kiedyś połączone w jeden ląd, sięga co najmniej XVI wieku, kiedy flamandzki kartograf i geograf Abraham Ortelius zaproponował tę ideę. Opracował pierwszy nowoczesny atlas: "Theatrum orbis terrarum" ("Teatr świata"). Zauważył, że linie brzegowe Ameryki oraz Europy i Afryki zdają się do siebie pasować niczym elementy układanki. Zaproponował, że kontynenty stopniowo oddalały się od siebie na skutek trzęsień ziemi i powodzi. Jednak to niemiecki naukowiec Alfred Wegener, ponad 300 lat później, rozwinął solidną hipotezę dryfu kontynentalnego.
Mount Everest, znany również jako Czomolungma i Sagarmāthā, wznosi się na wysokość blisko 8849 metrów nad poziomem morza w łańcuchu górskim Himalajów. Znajduje się tam aż 10 z 14 ośmiotysięczników. To najwyższe na świecie pasmo górskie przecina z północy na południe rzeka, której bieg od dawna frapował naukowców.
Mount Everest, znany również jako Czomolungma i Sagarmāthā, wznosi się na wysokość blisko 8849 metrów nad poziomem morza w łańcuchu górskim Himalajów. Znajduje się tam aż 10 z 14 ośmiotysięczników. To najwyższe na świecie pasmo górskie przecina z północy na południe rzeka, której bieg od dawna frapował naukowców.
Asteroida Chicxulub, której upadek na Ziemię 66 milionów lat temu utworzył ogromny krater u wybrzeży Półwyspu Jukatan w Meksyku, miała pochodzić z krańców naszego Układu Słonecznego. Zdarzenie doprowadziło do masowego wymierania kredowego, wskutek którego wyginęło ponad 60% znanych gatunków.
Asteroida Chicxulub, której upadek na Ziemię 66 milionów lat temu utworzył ogromny krater u wybrzeży Półwyspu Jukatan w Meksyku, miała pochodzić z krańców naszego Układu Słonecznego. Zdarzenie doprowadziło do masowego wymierania kredowego, wskutek którego wyginęło ponad 60% znanych gatunków.
Zasilająca największą deltę na świecie potężna rzeka Ganges przepływa przez niziny w Indiach i Bangladeszu, gdzie obecnie mieszka 156 milionów ludzi. Centralne koryto rzeki w delcie nie zmieniało się od wieków. Nowe badania sugerują jednak, że do dramatycznych zmian doszło 2500 lat temu, kiedy region nawiedziło potężne trzęsienie ziemi. Naukowcy, którzy wyniki swoich badan opisali w czasopiśmie „Nature”, twierdzą, że podobna zmiana wywołana trzęsieniem ziemi w rejonie Gangesu może współcześnie doprowadzić do gigantycznych powodzi.
Zasilająca największą deltę na świecie potężna rzeka Ganges przepływa przez niziny w Indiach i Bangladeszu, gdzie obecnie mieszka 156 milionów ludzi. Centralne koryto rzeki w delcie nie zmieniało się od wieków. Nowe badania sugerują jednak, że do dramatycznych zmian doszło 2500 lat temu, kiedy region nawiedziło potężne trzęsienie ziemi. Naukowcy, którzy wyniki swoich badan opisali w czasopiśmie „Nature”, twierdzą, że podobna zmiana wywołana trzęsieniem ziemi w rejonie Gangesu może współcześnie doprowadzić do gigantycznych powodzi.
Arktyka ociepla się szybciej niż jakiekolwiek inne miejsce na Ziemi. Lód i śnieg topnieją, a arktyczny lód morski kurczy się. Zmiany te mają istotne implikacje dla całego ekosystemu morskiego Arktyki.
Arktyka ociepla się szybciej niż jakiekolwiek inne miejsce na Ziemi. Lód i śnieg topnieją, a arktyczny lód morski kurczy się. Zmiany te mają istotne implikacje dla całego ekosystemu morskiego Arktyki.
Wysokie szczyty Himalajów są geologicznym polem bitwy. Pod nimi zderzają się dwie płyty tektoniczne – indyjska i euroazjatycka. Do pierwszych zderzeń doszło około 60 milionów lat temu, gdy Indie, wówczas będące wyspą, wbiły się w Eurazję, wypiętrzając powierzchnię i tworząc najwyższe góry na Ziemi.
Wysokie szczyty Himalajów są geologicznym polem bitwy. Pod nimi zderzają się dwie płyty tektoniczne – indyjska i euroazjatycka. Do pierwszych zderzeń doszło około 60 milionów lat temu, gdy Indie, wówczas będące wyspą, wbiły się w Eurazję, wypiętrzając powierzchnię i tworząc najwyższe góry na Ziemi.
Badania pokazują, że warunki do powstania życia – suchy ląd i świeża słodka woda – pojawiły się na Ziemi pół miliarda lat wcześniej niż dotąd zakładaliśmy. Badania kryształów z australijskich skał dostarczają dowodów na pojawienie się słodkiej wody i suchego lądu ponad cztery miliardy lat temu.
Badania pokazują, że warunki do powstania życia – suchy ląd i świeża słodka woda – pojawiły się na Ziemi pół miliarda lat wcześniej niż dotąd zakładaliśmy. Badania kryształów z australijskich skał dostarczają dowodów na pojawienie się słodkiej wody i suchego lądu ponad cztery miliardy lat temu.
Rekonstrukcja Sahelanthropus tchadensis w Muzeum Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu. Osobnik zrekonstruowany na podstawie czaszki datowanej na 6–7 mln lat temu | fot. Agnieszka Sikora
24 listopada 1974 roku w dolinie rzeki Auasz w okolicach wsi Hadar w Etiopii odkryto liczący ok. 3,18 miliona lat szkielet żeńskiego osobnika Australopithecus afarensis. Swoje imię zawdzięcza przebojowi zespołu The Beatles „Lucy in the Sky with Diamonds”.
24 listopada 1974 roku w dolinie rzeki Auasz w okolicach wsi Hadar w Etiopii odkryto liczący ok. 3,18 miliona lat szkielet żeńskiego osobnika Australopithecus afarensis. Swoje imię zawdzięcza przebojowi zespołu The Beatles „Lucy in the Sky with Diamonds”.