Aktualności
W ciągu ostatnich kilkunastu lat Chiny konsekwentnie rozwijają swój program kosmiczny, zaskakując świat tempem postępów i ambicjami. Jednym z jego kluczowych elementów jest stacja orbitalna Tiangong (Niebiański Pałac), która już dziś pełni rolę zaawansowanego laboratorium kosmicznego i demonstratora technologii. Co wiemy o niej wiemy? Jakie badania są tam prowadzone i co mówią one o przyszłości chińskiej ekspansji w kosmosie?
W ciągu ostatnich kilkunastu lat Chiny konsekwentnie rozwijają swój program kosmiczny, zaskakując świat tempem postępów i ambicjami. Jednym z jego kluczowych elementów jest stacja orbitalna Tiangong (Niebiański Pałac), która już dziś pełni rolę zaawansowanego laboratorium kosmicznego i demonstratora technologii. Co wiemy o niej wiemy? Jakie badania są tam prowadzone i co mówią one o przyszłości chińskiej ekspansji w kosmosie?
Pod koniec lipca 2025 roku w Japonii (pod szczytem Nijuugo w prefekturze Gifu) zakończono prace przy drążeniu olbrzymiej groty, w której zostanie zainstalowany największy na świecie detektor neutrin – Hyper-Kamiokande (Hyper-K). Ultraduży wodny detektor promieniowania Czerenkowa nowej generacji ma być następcą Super-Kamiokande, znajdującego się w kopalni niedaleko miejscowości Kamioka w Japonii.
Pod koniec lipca 2025 roku w Japonii (pod szczytem Nijuugo w prefekturze Gifu) zakończono prace przy drążeniu olbrzymiej groty, w której zostanie zainstalowany największy na świecie detektor neutrin – Hyper-Kamiokande (Hyper-K). Ultraduży wodny detektor promieniowania Czerenkowa nowej generacji ma być następcą Super-Kamiokande, znajdującego się w kopalni niedaleko miejscowości Kamioka w Japonii.
Prof. dr hab. Armand Cholewka | fot. archiwum prywatne
Medycyna oferuje nam coraz lepsze narzędzia ułatwiające diagnozę i pomagające w leczeniu. Ale co z tego, skoro niechętnie chodzimy do lekarzy, a gdy się do nich udajemy, to bywa, że na skuteczną terapię jest już za późno. O roli profilaktyki – szczególnie w schorzeniach piersi, dobrej edukacji zdrowotnej wśród młodych i dorosłych – opowiada prof. dr hab. Armand Cholewka z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, który od kilkunastu lat zajmuje się wykorzystaniem metod fizycznych w diagnostyce medycznej oraz terapii, przede wszystkim zastosowaniem termowizji w medycynie.
Medycyna oferuje nam coraz lepsze narzędzia ułatwiające diagnozę i pomagające w leczeniu. Ale co z tego, skoro niechętnie chodzimy do lekarzy, a gdy się do nich udajemy, to bywa, że na skuteczną terapię jest już za późno. O roli profilaktyki – szczególnie w schorzeniach piersi, dobrej edukacji zdrowotnej wśród młodych i dorosłych – opowiada prof. dr hab. Armand Cholewka z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, który od kilkunastu lat zajmuje się wykorzystaniem metod fizycznych w diagnostyce medycznej oraz terapii, przede wszystkim zastosowaniem termowizji w medycynie.
Dr hab. Beata Stuchlik-Surowiak, prof. UŚ | fot. archiwum prywatne
Beata Stuchlik-Surowiak: Szkice o zbrodni w kulturze staropolskiej (XV–XVII wiek). Między faktem, historią a literaturą, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2025..
Mord w średniowiecznym Krakowie, staropolskie zbójniczki grasujące na leśnych traktach, okrutnik, któremu nawet kat nie dał rady czy krwawy burmistrz spod Wawelu – to tylko niektóre historie zebrane przez dr hab. Beatę Stuchlik-Surowiak, prof. UŚ z Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego. Jej nowa książka pt. Szkice o zbrodni w kulturze staropolskiej (XV–XVII wiek). Między faktem, historią a literaturą właśnie ukazała się nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego.
Mord w średniowiecznym Krakowie, staropolskie zbójniczki grasujące na leśnych traktach, okrutnik, któremu nawet kat nie dał rady czy krwawy burmistrz spod Wawelu – to tylko niektóre historie zebrane przez dr hab. Beatę Stuchlik-Surowiak, prof. UŚ z Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego. Jej nowa książka pt. Szkice o zbrodni w kulturze staropolskiej (XV–XVII wiek). Między faktem, historią a literaturą właśnie ukazała się nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego.
Siedlisko łęgu topolowego podzielone wałem przeciwpowodziowym, Wisła, okolice Grzawy | fot. Aldona K. Uziębło
Dr hab. Aldona K. Uziębło | archiwum prywatne
Nadrzeczne lasy nie zachęcają do ich penetracji. Niektórych dojść do brzegu rzeki broni trudna do przebrnięcia plątanina pnączy, wysokich traw czy gęstych, często kolczastych krzewów, a nade wszystko gigantycznych pokrzyw. Ten nieco ponury obraz kryje w sobie jedno z najcenniejszych siedlisk przyrodniczych – nadrzeczne lasy łęgowe, oferujące wiele nieocenionych usług ekosystemowych. Niestety, w Europie zniszczeniu uległo już 95% ich potencjalnego areału. W Polsce udział siedlisk łęgowych w ogólnej powierzchni lasów wynosi zaledwie 0,39%.
Nadrzeczne lasy nie zachęcają do ich penetracji. Niektórych dojść do brzegu rzeki broni trudna do przebrnięcia plątanina pnączy, wysokich traw czy gęstych, często kolczastych krzewów, a nade wszystko gigantycznych pokrzyw. Ten nieco ponury obraz kryje w sobie jedno z najcenniejszych siedlisk przyrodniczych – nadrzeczne lasy łęgowe, oferujące wiele nieocenionych usług ekosystemowych. Niestety, w Europie zniszczeniu uległo już 95% ich potencjalnego areału. W Polsce udział siedlisk łęgowych w ogólnej powierzchni lasów wynosi zaledwie 0,39%.
W dzisiejszym języku (nie tylko polskim) słowo 'jubileusz' najczęściej oznacza okrągłą rocznicę – na przykład 25-lecia małżeństwa, 50-lecia istnienia instytucji czy 10-lecia pracy zawodowej. Gdy mówimy o obchodzeniu jubileuszu, mamy na myśli radosną uroczystość połączoną ze składaniem gratulacji. W czasach starożytnego Bliskiego Wschodu i Biblii hebrajskiej miało jednak zupełne inne znaczenie. Jubileusz nie miał nic wspólnego z celebracją wspomnień, a bardziej z prawem dotyczącym funkcjonowania dawnej społeczności Izraelitów.
W dzisiejszym języku (nie tylko polskim) słowo 'jubileusz' najczęściej oznacza okrągłą rocznicę – na przykład 25-lecia małżeństwa, 50-lecia istnienia instytucji czy 10-lecia pracy zawodowej. Gdy mówimy o obchodzeniu jubileuszu, mamy na myśli radosną uroczystość połączoną ze składaniem gratulacji. W czasach starożytnego Bliskiego Wschodu i Biblii hebrajskiej miało jednak zupełne inne znaczenie. Jubileusz nie miał nic wspólnego z celebracją wspomnień, a bardziej z prawem dotyczącym funkcjonowania dawnej społeczności Izraelitów.
1 lipca 2025 roku teleskop ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) zlokalizowany w Rio Hurtado w Chile zarejestrował kometę pochodzącą z przestrzeni międzygwiezdnej. Nadlatujący z gwiazdozbioru Strzelca obiekt otrzymał nazwę 3I/ATLAS. Obecnie znajduje się w odległości około 670 milionów kilometrów od Ziemi.
1 lipca 2025 roku teleskop ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) zlokalizowany w Rio Hurtado w Chile zarejestrował kometę pochodzącą z przestrzeni międzygwiezdnej. Nadlatujący z gwiazdozbioru Strzelca obiekt otrzymał nazwę 3I/ATLAS. Obecnie znajduje się w odległości około 670 milionów kilometrów od Ziemi.
Prof. dr hab. Aleksandra Gawęda i dr inż. Krzysztof Kupczak | fot. Małgorzata Kłoskowicz
Rekonstrukcja huty w Złotym Stoku | rys. Krzysztof Kupczak
Rekonstrukcja huty w Miedzianej Górze | rys. Krzysztof Kupczak
Hutnictwo w Polsce ma bogatą historię sięgającą czasów średniowiecza. Najstarsze ślady hutnictwa żelaza na terenie naszego kraju są datowane na około 2000 lat. Na ziemiach polskich prowadzono wytop rud metali: żelaza, miedzi, cynku i ołowiu. Zapis najstarszej gałęzi przemysłu stanowią żużle powstające w wyniku przeróbki wydobywanych rud metali. O tym, co się w nich znajduje i jak interpretować dane, opowiadają prof. dr hab. Aleksandra Gawęda oraz dr inż. Krzysztof Kupczak z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Hutnictwo w Polsce ma bogatą historię sięgającą czasów średniowiecza. Najstarsze ślady hutnictwa żelaza na terenie naszego kraju są datowane na około 2000 lat. Na ziemiach polskich prowadzono wytop rud metali: żelaza, miedzi, cynku i ołowiu. Zapis najstarszej gałęzi przemysłu stanowią żużle powstające w wyniku przeróbki wydobywanych rud metali. O tym, co się w nich znajduje i jak interpretować dane, opowiadają prof. dr hab. Aleksandra Gawęda oraz dr inż. Krzysztof Kupczak z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Norwegia to kraj o ogromnym doświadczeniu w infrastrukturze offshore (czyli wszelkich instalacjach, konstrukcjach i urządzeniach budowanych na morzu i wykorzystywanych głównie do celów energetycznych, wydobywczych lub telekomunikacyjnych). Przoduje w innowacjach zwłaszcza w odniesieniu do energii odnawialnej. Przez ostatnie lata rozwijane były turbiny pływowe i wiatrowe, a teraz przyszedł czas na podwodne turbiny prądowe. Zamiast łapać wiatr nad powierzchnią wody, urządzenia w założeniu wykorzystują stabilne, niezmienne prądy morskie pod powierzchnią Morza Północnego.
Norwegia to kraj o ogromnym doświadczeniu w infrastrukturze offshore (czyli wszelkich instalacjach, konstrukcjach i urządzeniach budowanych na morzu i wykorzystywanych głównie do celów energetycznych, wydobywczych lub telekomunikacyjnych). Przoduje w innowacjach zwłaszcza w odniesieniu do energii odnawialnej. Przez ostatnie lata rozwijane były turbiny pływowe i wiatrowe, a teraz przyszedł czas na podwodne turbiny prądowe. Zamiast łapać wiatr nad powierzchnią wody, urządzenia w założeniu wykorzystują stabilne, niezmienne prądy morskie pod powierzchnią Morza Północnego.
Po wielu latach przygotowań na szczycie chilijskiej góry Cerro Pachón uruchomiono jeden z najnowocześniejszych instrumentów astronomicznych na świecie. Obserwatorium im. Very C. Rubin (dawniej znane jako Large Synoptic Survey Telescope, LSST) zaprezentowało pierwsze zdjęcia Wszechświata.
Po wielu latach przygotowań na szczycie chilijskiej góry Cerro Pachón uruchomiono jeden z najnowocześniejszych instrumentów astronomicznych na świecie. Obserwatorium im. Very C. Rubin (dawniej znane jako Large Synoptic Survey Telescope, LSST) zaprezentowało pierwsze zdjęcia Wszechświata.